Afgunst van Saskia Noort is het beste misdaadboekje dat ooit als geschenk is weggegeven tijdens de maand van het spannende boek (een cadeau dat je krijgt als je voor €12,50 boeken koopt). Het is namelijk een genadeloze afrekening van de schrijfster met haar literaire critici. Afgunst gaat over Susan van Doorn (let op het bijna anagram) die als bestsellerauteur na vijftien jaar geconfronteerd wordt met haar oude geliefde Ernst Scholten (let op de voornaam). Ernst is degene die afgunstig is op het succes van Susan. Hij schrijft ook, maar is intellectueel en verkoopt dus niet zo goed. Als we dan ook het motto van Winston Churchill voorin het boekje lezen ‘You have enemies? Good. That means you’ve stood up for something, sometime in your life’ dan weten we dat het hier een poëticaal boek betreft; een boek waarin Saskia Noort haar eigen succes verdedigt.
Het plot van het verhaal doet er niet zoveel toe (ex-minnaar ontvoert zijn voormalige vriendin), maar wel de bijzaken. Zo komen we uit de herinneringen van Susan te weten dat Ernst haar vroeger verbood om make-up te dragen of op hoge hakken te lopen, hetgeen natuurlijk verklaard moet worden als een verwijzing naar de groep Writers on heels (schrijvers van de hakkenbar) die door literaire critici enigszins laatdunkend wordt bejegend. Die literaire critici willen dit soort schrijfsters letterlijk de mond snoeren en hoe kun je dat beter verbeelden dan in een scène waarin de wijsvinger van de successchrijfster wordt afgeknipt met een ijzerschaar.
Maar Saskia Noort gaat verder. Het zou verdacht zijn wanneer zij juist dit verhaal in een al te literaire stijl geschreven zou hebben. Ondanks de gratuite aanduiding ‘literaire thriller’ op het omslag, blijkt al snel dat ze gekozen heeft voor een parodie op derderangs misdaadproza. Heel geraffineerd is ze in de keuze van clichématige bijvoeglijke naamwoorden: ‘bijtende kritiek’, ‘bittere gal’ of clichématige uitdrukkingen: ‘Het bloed in mijn aderen bevriest’, ‘Als bevroren sta ik daar’. Heel humoristisch zijn de perspectiefwisselingen in dit kleine meesterwerk. De ene keer is Susan aan het woord en de andere keer Ernst (de cursieve stukken, want je zou je eens kunnen vergissen). En net als een slechte schrijfster legt Saskia Noort alles uit over motieven van de dader. Stel je voor: je zit in een zaaltje van de bibliotheek en kijkt naar je ex-vriendin die je over een uurtje gaat ontvoeren en niet veel later wilt verminken. Dan denk je dus heel rustig aan vroeger: ‘Ik herinner me het moment waarop het begon. Heimelijk en onverwacht. Van grote liefde naar diepe, diepe haat. De dag waarop haar verhaal werd besproken door de werkgroep Proza. Een verhaal dat ze buiten mijn medeweten had geschreven.’ Het moge duidelijk zijn: deze pastiche van Saskia Noort is wonderwel gelukt. Maar ze eindigt het boek niet zonder een laatste sneer uit te delen aan het literaire establishment.
Na een hele uitputtingsslag zijn de rollen omgedraaid en met het pistool op zijn hoofd gericht vertelt Ernst waarom hij juist nu tot zijn daad komt: ‘Ik heb kanker. Pancreaskanker. Uitgezaaid. Mijn lever. Ik ben al naar de klote. Opgegeven. Dus het maakt mij allemaal niets meer uit. Ik sterf liever hier dan dat ik afwacht tot de kanker me helemaal heeft opgevreten.’ Met andere woorden: de literaire wereld is van binnen dood. En daarmee geeft zij de genadeklap aan al die critici die haar zo getergd hebben met negatieve kritiek.
Coen Peppelenbos
Saskia Noort – Afgunst. CPNB, cadeau bij besteding van €12,50 in de maand juni in de boekhandel.
Eerder verschenen op Literair Nederland, 4 juni 2007
5 opmerkingen:
Hahaha jij bent wel heel erg positief over mevrouw Noort. Dat ze tegen het literaire establishment aantrapt, haha. Ik denk dat jij dingen zoekt in haar werk waar ze zelf nauwelijks bij machte is om bij stil te staan. Maar goede recensie, dat wel. Het boek is echter een ware grap.
Lees mijn recensie!
Tja, Henk Bovekerk. Het is al erg dat er slechte thrillers verschijnen. Nog erger is het wannneer daar dan weer recensies op komen van mensen die kunnen schrijven noch denken.
Ik von dhet een leuk spannend boek om te lezen. Maar ik vind het raar eindigen. Ik weet dat thrillers vaak een openeind hebben. maarja dit is wle heel open
De term ‘literaire thriller’ kom ik steeds vaker tegen op boekomslagen. Ik ben van nature niet zo’n liefhebber van thrillers, maar nu het gratis boekje ‘Afgunst’ van Saskia Noort deze term op het omslag draagt heb ik besloten me er toch maar eens aan te gaan wagen. Dit zijn enkele van mijn bevindingen.
‘Literair’ schept verwachtingen bij mij. Wat onderscheidt deze thriller van de niet-literaire thriller? Ik ben er niet achter gekomen. Wat literatuur literatuur maakt is lastig te beschrijven, maar te bepalen wat dit boekje tot non-literatuur maakt is een peulenschilletje.
Grootste makke van het boekje is de ongeloofwaardigheid. Dat is lastig, want als lezer van een thriller hoop je uiteraard opgeslokt te worden door het verhaal. Maar als je je regelmatig realiseert dat het beschrevene onwaarschijnlijk is blijf je op afstand de gebeurtenissen volgen. Ik geef enkele voorbeelden.
Gedurende het moment dat de vrouwelijke hoofdfiguur in haar auto op een ruwe manier wordt overvallen door een ex-minnaar, slaagt ze er in tijdens de worsteling de overweging te maken dat ze wist dat dit zou gaan gebeuren, zoals ze ook altijd al van tevoren heeft geweten of ze wel of niet met een bepaalde man naar bed zou gaan. Tja, op zo’n moment lach ik het spannend bedoelde moment hartelijk toe.
Even later een gebeurtenis waardoor het lachen me helemaal niet meer zal vergaan. In haar Peugeot houdt de ex een pistool tegen haar voorhoofd. Dat belet haar niet in een reflex weg te duiken voor zijn pistool. “Ik werp mijn gewicht tegen het portier, terwijl mijn hand naar de hendel graait. Eén juiste beweging kan mijn leven redden.”.
Probeer je de situatie eens voor te stellen. Je hebt een pistool tegen je voorhoofd maar je bent er van overtuigd dat je kunt ontsnappen. Je hoeft alleen maar naar het portier te draaien, aan de hendel te trekken, het portier open te gooien, naar buiten te kruipen en weg te rennen. Hoe weinig waarde moet je aan je leven hechten om zo’n actie te ondernemen?
Gelukkig voor de ‘spanning’ van het verhaal mislukt de ontsnappingspoging faliekant en dat is dan wel weer geloofwaardig! Maar op dat moment zal het me worst wezen. Ik geloof het geheel al niet meer.
Op pagina 35 zit de ontvoerde dame op een geheime plek op een bank en slaagt erin te constateren dat vurige rode vlekken zich over haar kin en wangen verspreiden zonder dat ergens melding van een spiegel wordt gemaakt. Een detail in vergelijking met de ontsnappingspoging maar het toont aan hoe weinig serieus Saskia Noort zich de beschreven situaties voor de geest heeft gehaald. Ik vrees dat dit werkje een haastklus van de thrillerschrijfster is geweest.
Ik kom ook enkele spelling- en stijlfouten tegen. Zo staat meerdere keren het woord ‘halfuur’ geschreven. Saskia Noort zou zestig minuten waarschijnlijk beschrijven als twee halfuren.
Pagina 30: “Als een zak aardappelen laat hij me vallen op de koude, betonnen vloer…”. Ex-manlief is blijkbaar een meester in het imiteren van een zak aardappelen.
Pagina 75: “Hij trekt me naar zich toe en duwt me de jeep in als een onwillige hond”. Ik heb nog nooit een onwillige hond iemand een jeep in zien duwen, maar het lijkt me geweldig om dit een keer te mogen aanschouwen.
Ik ben helaas geen enkele keer een originele vondst of fraai geschreven zin tegengekomen. Zelfs de titel is totaal fantasieloos.
Saskia Noort is een van de meest succesvolle Nederlandse auteurs in het buitenland. Ik hoop dat dat succes is behaald met betere boeken dan het prulletje ‘Afgunst’.
Een reactie posten