Joep van Ruiten schrijft zijn weblog Woest en Ledig als eerste over het Basisboek Literatuur. In briefvorm. Hij eindigt met:
Dit alles ter zijde, en vooral om aan te geven dat ik het Basisboek Literatuur zal aanbevelen als de gelegenheid zich voordoet. Het boek krijgt een plek op de plank met gebruiksvriendelijke en nuttige werken. Ergens bij de Schrijfwijzer van Renkema, de Prisma van de Letterkunde, Querido’s Letterkundige reisgids van Nederland en, o ja, het eerder genoemde Gedichten schrijven van Chrétien Breukers.
Het Basisboek Literatuur ligt vanaf dinsdag in de winkel.
11 opmerkingen:
Met het omslag zit het ook wel snor...
Ja, ik weet niet hoe het komt, maar het zijn toevallig allemaal favoriete auteurs van me.
Sorry, maar ik vind het een zéér merkwaardige brief.
Ligt dat aan mij?
Hij gebruikt namelijk het 'Basisboek' om zijn eigen recensie van 'Juni' nog eens aan te halen en te onderstrepen. Dat vind ik vreemd en té opzichtig.
Via deze brief laat hij weliswaar weten dat hij het 'Basisboek' geslaagd vindt (dit ben ik met hem eens!), maar de aanleiding van deze brief lijkt mij niet het 'Basisboek', maar zijn eigen recensie van 'Juni'.
Waarom doet hij dat?
Hij wil de lezer nog even laten weten, dat hij 'Juni' wél goed vindt. En dat zijn collega-critici dat níet vinden. En zo probeert hij op een geforceerde wijze een bruggetje te maken naar het 'Basisboek' door te verwijzen naar de gebruikte argumenten. Zo vindt hij blijkbaar toch nog een aanleiding om te reageren op zijn collega-critici.
En ik snap Van Ruiten best. Geen enkele criticus heeft de behoefte om alleen te staan in zijn oordeel. Als critici van gerenommeerde kranten een slechte recensie schrijven over een roman en jij schrijft een vijf-sterren-recensie, dan begrijp ik best dat er twijfels ontstaan. Maar ik vind het erg vreemd, dat je je eigen recensie via deze weg verdedigt.
@Bart
Het klopt dat ik vreemd opkeek toen ik de Juni-recensies onder ogen kreeg. En het klopt ook dat er toen twijfel ontstond. Niets menselijks is mij vreemd. Zonder twijfel bereik je niets.
Dus is het logisch dat ik probeer na te gaan hoe het nu komt dat ik tot een geheel ander oordeel ben gekomen dan 'die anderen'.
Het 'Basisboek' bood uitkomst én gelegenheid om twee vliegen in een klap te slaan. Mijn twijfel is ondertussen verdwenen: 'Juni' is een zeer geslaagde roman. Zie ook www.woestenledig.com.
Koopt beide boeken en oordeel zelf – zou ik willen roepen. Met onderbouwing, graag.
@ Bart: Volgens mij mag je in een brief zetten wat je wilt. Dat Joep van Ruiten juist de argumentatie in recensies gebruikt is juist aardig, omdat we in het Basisboek Literatuur een recensie van hem (over Marcel Möring) analyseren op het gebruik van argumenten. Over dat boek had ook het grootste deel van recenserend Nederland een negatief oordeel. Van Ruiten niet en ik geef hem daarin ook gelijk.
Daarnaast (je zegt dit niet, maar het zou wel de strekking kunnen zijn van je opmerking): dat iemand alleen staat in zijn oordeel wil nog niet zeggen dat dat oordeel onjuist is.
Je mag zeker alles in een brief zetten, maar het kwam en komt op mij wat vreemd over om twee dagen na de verschijning van de recensies van 'Juni' in een soort van 'verdediging' te schieten.
In de brief wil hij nogmaals uitleggen waarom 'Juni' wél geslaagd is. Maar dat hoeft helemaal niet! Want, ieder oordeel is van waarde. Dus ook als je alleen in je oordeel staat en afwijkt van de andere critici. Bij recensies kun je nu eenmaal niet altijd van juiste of onjuiste oordelen spreken. Daarin spreekt de persoonlijke smaak van de criticus een te grote rol.
Van Ruiten leek in twijfel gebracht te zijn door de andere recensies. Dat wilde ik eigenlijk alleen opmerken. Op zich niet vreemd, want je ziet vaak, dat critici hun oordelen op elkaar afstemmen ('orkestratie').
@Bart
'Want, ieder oordeel is van waarde.' schrijf je. Daar ben ik het helemaal niet mee eens. Ik denk dat je op grond van argumenten heel goed kunt aangeven welke recensies goed zijn en welke de plank volledig misslaan. Sommige recensenten kunnen gewoon, aantoonbaar, niet lezen. Dus laten we alsjeblieft niet stellen dat ieder oordeeel van waarde is want vele oordelen zijn van nul en generlei waarde. Ik ben benieuwd hoe er in het Basisboek over de kritieken geschreven wordt.
Rense
@Rense:
Voor mij is een recensent nog steeds een deskundig lezer. Dat wil overigens niet zeggen, dat je het met iedere kritiek van een criticus eens moet zijn. Het gebeurt zelfs heel vaak, dat ik me niet in een recensie kan vinden. Ook als een recensent zijn werk niet goed heeft gedaan, is zijn oordeel van waarde. Dit zegt namelijk iets over het vakmanschap van de betreffende recensent. Aan jou als lezer om daar op te reageren (op weblogs worden geregeld discussies gevoerd over recensies) en collega-critici kunnen reageren in de boekenbijlagen van kranten of ook op weblogs, zoals Van Ruiten heeft gedaan.
@ Bart en Rense:
De deskundigheid van een recensent lees je af aan de argumenten die hij of zij hanteert. Kijkend naar de Juni-recensies valt op dat in de negatieve besprekingen steeds slechts een argument per recensie wordt gebruikt. In NRC dat de personages niet uit de verf komen, in de Volkskrant dat 'de taal dof is’ terwijl in Parool, Noord-Hollands Dagblad, Haarlems Dagblad en Leeuwarder Courant wordt gesteld dat Juni ‘saai’ is.
Verder: In het 'Basisboek' wordt kort aandacht besteed aan de aandacht in Nederlandse kranten voor recensies en vastgesteld dat zich een verschraling voordoet. Gerbrand Bakker ondervindt dit aan den lijve. Voor zover ik kan overzien, zijn er in acht kranten maar vijf verschillende recensies verschenen. Noord-Hollands Dagblad, Haarlems Dagblad en Leeuwarder Courant hebben de Parool-recensie overgenomen.
In datzelfde 'Basisboek' worden liefst vijftien argumenten genoemd die in een recensie gebruikt zouden kunnen worden. Al die kranten bij elkaar – Dagblad van het Noorden uitgezonderd – gebruiken er in totaal slechts drie, of vier. Als de kwaliteit van een (literair) debat dan wordt bepaald aan de hand van het aantal gehanteerde argumenten, is het bij elkaar toch wel erg droevig gesteld.
@Joep:
Ik ben het volledige met je eens. Het is van den zotte, dat recensies in GPD-bladen uit het 'Parool' worden overgenomen. Niet alleen is dit akelig voor de auteur die een slechte recensie heeft gekregen, die ziet namelijk ineens vier of vijf keer dezelfde slechte recensie opduiken in regionale bladen, ook is het slecht voor de boekenbijlagen van regionale kranten. Zo ben ik geen vaste lezer meer van 'Freed' (boekenbijlage 'Leeuwarder Courant') die ook al maanden recensies overneemt uit het 'Parool'. De cultuurbijlagen van de regionale kranten verliezen zo hun eigen gezicht.
Daarnaast zijn de recensies tegenwoordig zo kort, dat er amper inhoudelijk wordt ingegaan op de boeken. Veel recensies zijn hetzelfde opgebouwd. Eerst volgt een alinea over de schrijver van het boek en de eerdere boeken die hij schreef, dan volgt er een lange alinea met een samenvatting van het boek (en je mag al schrijver en lezer hopen dat dit een juiste weergave is van het boek) en in de laatste alinea wordt nog even vlug een oordeel gegeven. Dit zorgt ervoor, zoals jij al zegt, dat er bijna geen plaats meer is voor inhoudelijke argumenten in de recensies. Recensenten beseffen zich - denk ik - niet wat voor gevolgen dit heeft. Niet alleen de schrijver blijft verward achter, veel lezer en boekhandels stemmen hun inkopen af op de recensies. Zo zijn er bijvoorbeeld veel boekhandelaren die niet de moeite nemen om zélf een boek te lezen en daarom erg graag recensies napraten. Met alle gevolgen van dien. En veel lezers vinden recensies een gemakkelijk hulpmiddel om te beslissen of ze nu wél of níet dat ene boek gaan aanschaffen. Je moet dus kritisch zijn ten opzichte van de recensent: schat de recensies van de recensent zelf op waarde. Ik weet ook wel, dat dit voor een grote groep mensen erg moeilijk is. Het blijft allemaal vreselijk lastig...
@ Bart: misschien zouden sommige boekverkopers die wel boeken lezen zich meer in het debat moeten mengen door zelf recensies te gaan schrijven die wel wat voorstellen. Ik zou in de toekomst wel een plek op internet weten voor zo iemand.
Een reactie posten