In 1967 komt de student Adam Walker op een party een paar uit Frankrijk tegen. Rudolf Born doceert aan zijn universiteit en wil met hem praten over het oprichten van een literair blad, zijn vriendin Margot is voornamelijk seksueel geïnteresseerd in de knappe student. De ontmoeting zet het leven van Walker, schrijver en dichter, in volle gang.
Als lezer ben je meteen op je hoede: het oeuvre van Paul Auster zit vol schrijvers en die fictionaliseren nu eenmaal de waarheid. De herinneringen van Walker aan het jaar 1967 zijn dan ook niet helemaal compleet. Hij is zaken vergeten en reconstrueert dialogen op basis van wat hij nog weet. Al na een paar pagina’s staat er geschreven dat Born en Margot nogal onwerkelijk zijn ‘alsof het denkbeeldige personages waren in een verhaal dat zich afspeelde in mijn hoofd.’ Je weet dit allemaal en toch ga je mee in dit verhaal en vergeet je alle waarschuwingssignalen die aan het begin zijn afgegeven. Je wordt opgeslokt door het verhaal waarin een onverwachte moord je aandacht vasthoudt.
En ja hoor, na één hoofdstuk wordt alles anders. Dat eerste hoofdstuk blijkt een hoofdstuk te zijn dat de doodzieke Adam Walker heeft opgestuurd naar zijn oude studievriend Jim met het verzoek om hem te helpen. Jim is ook schrijver en geeft direct advies. ‘Misschien was het materiaal te pijnlijk en te persoonlijk voor hem om er met de juist objectiviteit in de eerste persoon over te schrijven.’ Walker reageert met een tweede hoofdstuk waarin niets meer in de ik-vorm staat, maar alles in de jij-vorm en terwijl je weet dat er van ‘objectiviteit’ geen sprake meer kan zijn, word je opnieuw meegesleept.
Het knappe van Auster is dat hij je steeds laat denken dat je alles wel door hebt zelfs als Jim op driekwart van de roman duidelijk maakt dat personages andere namen hebben dan in de werkelijkheid, de beschreven plekken niet de echte plekken zijn, en ook Jim niet Jim is. Het roer wordt nog een paar keer omgegooid tot je als lezer geen idee meer hebt wat waar is en wat niet, welke personages je kunt vertrouwen en welke niet.
Lezers die op zoek zijn naar diepere waarheden of een visie op de wereld zullen deze roman, die eerder in Nederland is uitgekomen dan in Amerika, links laten liggen. Lezers die op zoek zijn naar een uitdagende leeservaring waarbij niets vast staat zullen smullen van Onzichtbaar.
Coen Peppelenbos
PAUL AUSTER: Onzichtbaar. Vertaald door Ronald Vlek. De Arbeiderspers, 238 blz. €19,95.
Eerder verschenen in de Leeuwarder Courant, 16 oktober 2009
Geen opmerkingen:
Een reactie posten