De recensiepraktijken van Drs. Cees van der Pluijm (1)

Dit is een heilloze missie: je moet als auteur of uitgever namelijk nooit reageren op slechte besprekingen. Meestal weet ik me in te houden; als recensent ken ik de andere kant van de medaille. Er is echter een speciaal slag recensenten dat een grote macht heeft, maar waar je weinig over hoort: de recensenten van NBD/Biblion. De ergste onder dit slag heet Cees van der Pluijm. Van der Pluijm komt altijd op mijn pad en het wordt eens tijd om hem uit mijn weg te ruimen.

Recensenten van NBD/Biblion moeten aanschafsuggesties schrijven. In zo'n 200 woorden moeten ze de bibliothecarissen, die tegenwoordig zelf niet meer lezen, informeren over nieuwe boeken. Bibliothecarissen volgen die aanschafsuggesties blindelings. Als je een positieve recensie krijgt, dan heb je meteen een grote bestelling van honderd exemplaren, als je een negatieve recensie krijgt, dan mag je blij zijn dat je tien exemplaren verkoopt. Voor een kleine uitgeverij als de onze (Uitgeverij kleine Uil) is dat verschil meer dan een slok op een borrel. Soms krijg je zelfs maar 1 bestelling, merkte Anton Scheepstra, uitgever van Passage.

Onlangs schreef Drs. Cees van der Pluijm de volgende aanschafsuggestie over Blauw van Doeke Sijens.

Doeke Sijens (1955) publiceerde verhalen, essays en een biografie, en samen met Coen Peppelenbos twee romans. In "Blauw" vertelt hij een nogal simpel verhaal: man 1 wordt verliefd op man 2, man 1 scheidt van vrouw, man 2 van man, samen verder. Een situatie die aanleiding geeft tot veel gepieker en bespiegelingen. Er zullen zeker lezers zijn die zich in de problematiek herkennen, maar literair en emancipatorisch is dit het soort homoromans dat 35 jaar geleden al werd geschreven. Er is meer psychologische en analytische pretentie dan de vlakke karakters kunnen waarmaken. Verhaaltechnisch zijn er nogal wat losse eindjes en qua stijl lijkt de tekst afkomstig van een onervaren vertaler. Daarnaast zitten er veel onhandigheden en fouten in het boek (salamander i.p.v. hagedis). Sijens' eerdere werk (de verhalen uit 'Friese jongens') is van een hoger niveau dan deze roman. Paperback; normale druk. - Drs. Cees van der Pluijm

Het mag een wonder heten dat 11 bibliotheken deze roman nog hebben aangeschaft. Zeker als je bedenkt dat de weergave van de inhoud niets te maken heeft met de daadwerkelijke inhoud en dat de rest van de beweringen zonder argumentatie wordt gegeven. Als Drs. Cees van der Pluijm een recensie zou schrijven over Madame Bovary, dan zou hij schrijven: Man 1 is verliefd op vrouw 1, maar vrouw 1 wordt verliefd op man 2. Vrouw 1 sterft.

Ik ben als redacteur, halve uitgever en vriend van Doeke Sijens meer dan bevooroordeeld, maar ik ga toch proberen aan te tonen dat de meeste recensies van Van der Pluijm bestaan uit aaneengeregen oordelen zonder grond. De aanschafsuggesties die hij schrijft hebben niets te maken met eerlijke voorlichting over het boek, maar zijn de weergaven van een gefnuikte letterkundige die recensentje wil spelen en en passent wil laten zien hoe groot zijn eigen kennis is (voorbeelden volgen later).

Wie is Drs. Cees van der Pluijm? Als zelfstandig wezen heeft Drs. Cees van der Pluijm weinig succes, maar als hij kan parasiteren op anderen dan leidt dat af en toe tot zijdelingse bekendheid. Zo heeft hij samen met Robert Long een boek geschreven en een boek samengesteld met diens liedteksten. En na de dood van Robert Long heeft hij ook nog de gezamenlijk briefwisseling op de markt gebracht. Een andere dode zanger is Jules de Corte. Twee maal heeft Drs. Cees van der Pluijm een bloemlezing over De Corte gemaakt. Maar echte triomfen viert Drs. Cees van der Pluijm met een andere Drs., Drs. P. Om de zoveel jaar wordt het moppentrommeltje van Drs. P. leeggehaald voor een boekje.

Drs. Cees van der Pluijm heeft sinds mensenheugenis een column in de Gay Krant en op zijn website mag hij graag een aantal van zijn eigen versjes plaatsen. Dat treft, want ik ben dol op gedichtjes. Op dit moment staat er een hele reeks portretsonnetten op de site van de Drs. De eerste twee kwatrijnen van het portretsonnet 21 luiden:

Maar kindje toch, natuurlijk, enig ja
Ja, fabeltastisch, en zo lenig ja...
O, alles hoor, van achter en van voren
Jazeker meid, de stoom kwam uit mijn oren

En dan dat lijf, o goddelijk gewoon
Een Griekse God, nee: godenzoon
Gespierd, gebronsd en bijna onbehaard
En goed geschapen, meid... een zwaard!

Het moge duidelijk zijn: dit is het niveau van Drs. Cees van der Pluijm en hij is van de mannenliefde. Dat geeft niet, want dat zijn ook net mensen, maar het nadeel is dat NBD/Biblion de boeken stuurt naar 'specialisten'. Drs. Cees van der Pluijm heeft veel specialiteiten. Hij mag boeken doen over Italië, Zuid-Afrika en light-verse, maar bovenal krijgt hij steeds een doosje homoboeken. En daar zit hij in mijn weg.

De eerste keer dat Drs. Cees van der Pluijm een boek van onze uitgeverij recenseerde was bij de gay-soap die Doeke Sijens en ik hadden geschreven. Over Harde actie schreef hij:

Dit boek is het vervolg (ook los te lezen) op "Tavenier" van dezelfde auteurs. Vijf homomannen en een hetero bewonen een huis te Groningen. Ook nu is de boze buurvrouw weer paraat en lijkt er weer van alles te gebeuren. Enerzijds is het boek een milde maatschappelijke parodie (met wat politieke actualiteit erin), anderzijds is het een culturele homosatire. Maar steeds gebeurt er eigenlijk niks, worden de verwachtingen niet ingelost.
De personages zijn karikaturaal of plat (de zes bewoners herken je alleen nog aan hun verschillende voornamen). Het boek is pretentieloos en licht zomers leesvoer, maar ook een onbevredigende niet-ingeloste belofte van twee jonge schrijvers die literair wel zinniger dingen deden. Vrij kleine druk. Drs. Cees van der Pluijm

We hebben ons zelf heel erg het hoofd gebroken over die verwachtingen die niet ingelost werden. Het konden alleen maar de verwachtingen zijn bij Drs. Cees van der Pluijm; dat zijn verwachtingen niet werden ingelost is louter een zaak van Drs. Cees van der Pluijm. Nog vreemder vonden we de laatste zin: 'twee jonge schrijvers die literair wel zinniger dingen deden'. De Drs. wist meer dan wij. Ondergetekende had daarvoor alleen deel 1 van Tavenier gepubliceerd en Doeke Sijens had in het Fries een verhalenbundel en een biografie geschreven. Zou Drs. Cees van der Pluijm ook nog Fries kunnen lezen? Een verborgen specialiteit.

De recensie van Blauw was al net zo onzinnig. 'Er zullen zeker lezers zijn die zich in de problematiek herkennen, maar literair en emancipatorisch is dit het soort homoromans dat 35 jaar geleden al werd geschreven.' Het is ietwat sneu als je aan een Drs. moet uitleggen dat Blauw helemaal niet de pretentie heeft om emancipatorisch te zijn. Sterker nog: als je het boek met dat homobrilletje op leest, dan weet je zeker dat er opnieuw verwachtingen niet worden ingelost. Homoseksualiteit zou je op zijn hoogst een motief kunnen noemen, geen thema. Blauw gaat vooral over een man (man 2 volgens Drs. Cees van der Pluijm) die geen enkele keuze durft te maken in zijn leven. Als hij een keuze moet maken tussen twee vrienden, dan verandert zijn leven te drastisch. Het liefst wil de hoofdpersoon een statisch leven leiden. Het had net zo goed over een heteroman kunnen gaan die moest kiezen tussen twee vrouwen; de nadruk ligt op de inertie van de hoofdpersoon, niet op het feit dat hij homo is. Deze foutieve interpretatie wordt dan rondgestuurd naar honderden bibliotheken met desastreuze gevolgen.

- Wordt vervolgd -