De recensiepraktijken van Drs. Cees van der Pluijm (3)

Eerder zagen we dat recensenten van NBD/Biblion het makkelijkste werk ter wereld hebben: ze mogen een boek fout interpreteren en daar een handjevol oordelen omheen strooien, maar nooit hoeven ze iets toe te lichten of te bewijzen. Gemakzuchtige bibliothecarissen kopen vervolgens blindelings in. Op grond van een aanschafsuggestie, bij NBD/Biblion recensie genoemd, kun je als uitgever in één klap meer dan honderd boeken kwijtraken, mits deze recensie positief is natuurlijk.
Een van die 'recensenten' die beoordelingen schrijft is Cees van der Pluijm, Drs. Cees van der Pluijm zelfs, want hij wil maar wat graag pronken met die titel (hij die nog moet promoveren): op zijn website, onder zijn recensies aanschafsuggesties. Drs. Cees van der Pluijm heeft doorgeleerd. Hij kan wel negen oordelen in één zin kwijt: 'Een schier onvertaalbaar meesterwerk: meeslepend, onthutsend, poëtisch, diepgaand, erotisch, virtuoos, gevoelig en hard.'

In de school des levens heeft Drs. Cees van der Pluijm doorgeleerd in homoseksualiteit. Op grond van zijn jaren zeventig-ideeën kent hij nu aan romans emancipatorische eigenschappen toe. Maar de jonge Cees ging ook echt naar de universiteit. Wel via een omweg. Beginnend op de havo en daarna de PA in Apeldoorn ('diploma's resp. 1972 en 1975') op weg naar de grote stad Nijmegen ('kandidaatsexamen 1980') en in een nog grotere stad, groter vind je ze niet in Nederland, Amsterdam volgde hij het bijvak Zuidafrikaanse Taal- en Letterkunde. En hop, weer een specialisme erbij voor NBD/Biblion.

Belangwekkend
Zo streng als Drs. Cees van der Pluijm is voor homoboeken (tenzij er plaatjes en geurtjes inzitten), zo mild is hij voor boeken die uit Zuid-Afrika komen of er spelen. Antjie Krog schreef met Relaas van een moord 'dit zeer fraaie, belangwekkende boek' en A.C. Jordan schreef de roman De wraak van het voorgslacht, ondanks wat kleine kritiekpuntjes is dat 'verder belangwekkende en spannende boek' een echte aanrader voor de bibliothecarissen. En ook de bloemlezing van Gerrit Komrij van Zuid-Afrikaanse poëzie wordt louter voorzien van lovende jubelwoorden: 'Nooit werd zo systematisch het historisch, literair, sociologisch en anderszins belangwekkende in de poëzie van deze relatief jonge literatuur bijeengebracht.' Revolutionair omdat Komrij ook 'literair minder belangwekkende maar historisch en cultureel interessante poëzie' opneemt.
Ook het werk van Elisabeth Eybers wordt louter voorzien van extatische jubelkreten. Ik vond vier recensies aanschafsuggesties van de doctorandus over de 'grote Zuid-Afrikaanse dichteres' en die laten zich ook nog lezen als een medisch bulletin, want de dichteres 'heeft tot in haar huidige hoge ouderdom minutieus poëtisch verslag gedaan van haar leven'. 'Steeds meer gaat Eybers' jongste werk over het ouder worden en de naderende dood.' Ze behoort tot 'de grootste dichters van onze cultuur' en en dan leest ze ook nog op '90-jarige leeftijd (...) de gedichten op deze cd thuis voor.' Ja, die Eybers gaat 'ondanks haar hoge leeftijd en een broze gezondheid, gestaag voort met schrijven en publiceren'. Over de poëzie kom je niet heel veel te weten, maar dat dondert ook niet: je plakt weer een paar oordelen achter elkaar en je bent klaar. 'Een prachtige bundel sterke verzen van een steeds brozere dichteres.'
 
Drs. Cees van der Pluijm mag graag zijn loftrompetje aan de lippen zetten voor schrijvers die toch al veel lof krijgen toegezwaaid. J.M. Coetzee en Nadine Gordimer komen er genadig van af, maar o wee als mindere schrijversgoden zich wagen aan het schrijven van boeken. Dan wordt het pas echt duidelijk dat de recensent niet voor niets een bijvak heeft gevolgd. De ambassadeur van Zuid-Afrika heeft een woordenlijst gepubliceerd, maar Drs. Cees van der Pluijm weet het beter.

Deze Afrikaans-Nederlandse woordenlijst is hoofdzakelijk vermakelijk. Niet omdat het Afrikaans een grappige taal zou zijn, maar omdat de samensteller een voorkeur gehad schijnt te hebben voor die woorden die gauw 'gek' gevonden zullen worden. Ik mis bij voorbeeld veel voorkomende 'instinkers' als: geil, taboes, skaars, tier, pal, optel, en lol, - woorden die niet betekenen wat ze lijken te betekenen.
Ook ontbeert deze lijst iedere vorm van een zinnige inleiding over woord- en betekenisvorming in het Afrikaans. Voor de echt geïnteresseerde lezer wordt de lijst daardoor wat overbodig, voor de leek te onvolledig.

En ook een gids over Zuid-Afrika krijgt ondanks complimenten over de foto's en de inhoud toch een sneer mee. Een deel van de maar liefst 165 woorden die de doctorandus besteedt aan de bespreking van de reisgids gaat op aan een particulier gesignaleerde misstand. 'Een punt van kritiek zou kunnen zijn dat specifiekere informatie voor de niet-doorsnee burger ontbreekt. In tegenstelling tot bij veel andere gidsen is niets te vinden over bijvoorbeeld homoseksualiteit, prostitutie, nachtclubs, seksuele moraal e.d. in Zuid-Afrika. Over aids één zinnetje. Trefwoordenregister noch adressenlijsten, hoe uitgebreid ook, geven enige verwijzingen naar deze onderwerpen.' Een derde van de recensie aanschafsuggestie gebruiken om te zeggen dat je als homo niets aan de reisgids hebt. Specialisme 1 zit specialisme 2 in de weg.


- wordt vervolgd -