Op het omslag van Vingers van marsepein staat een foto van een armpje gestoken in een mooi kanten kleedje. Aan de vingers hangt iets onduidelijk vlezigs. Je bent al een heel eind in het boek als je erachter komt dat dit het geprepareerde armpje is van een meisje en dat aan haar vingers twee oogleden bungelen. Maker van dit lugubere beeld is Frederik Ruysch, iemand die tegenwoordig alleen nog maar voorkomt in straatnamen, maar die in het begin van de achttiende eeuw als een van de belangrijkste anatomen bekend stond. Tsaar Peter de Grote kocht een groot deel van de collectie zelfs op en verscheepte alles naar Rusland.
Rascha Peper vertelt het verhaal van deze belangrijke geleerde aan de hand van de negenjarige Bregtje die als nichtje in het huisgezin is opgenomen nadat haar familie aan de hete koorts is bezweken. Bregtje denkt echter dat haar iets oudere broer elders leeft en dat geeft een concurrerende anatoom de gelegenheid om haar te chanteren. In ruil voor informatie over de preparaten van haar oom en het geheime procédé dat hij gebruikt, wordt zogenaamd geprobeerd om haar broer naar de stad te halen. Die spanningsboog kan Peper gebruiken om allerlei smeuïge details over het ontleden van misdadigers die gehangen zijn en het prepareren van een neushoorn in het boek op te nemen. Je ruikt de geur van ontbindend vlees en tegelijkertijd raak je, net als Bregtje, gefascineerd door de precisie waarmee Ruysch te werk ging.
De avonturen van Bregtje worden afgewisseld met de belevenissen van Ben, een jongen van gescheiden ouders. Zijn moeder heeft nooit het verlies van een dochtertje verwerkt. Zijn vader heeft een nieuwe vriendin en met hen gaat Ben op vakantie naar Petersburg waar hij natuurlijk ook de preparaten van Ruysch tegenkomt en daarin is hij hevig geïnteresseerd. Die afwisseling van verhaallijnen gebruikt Peper wel vaker in haar romans, zoals bijvoorbeeld in Russisch Blauw. De historische lijn komt nu het beste uit de verf. De spanning wordt daar goed opgebouwd, terwijl de spanning in het heden meer op psychologisch vlak ligt: Ben wordt op school gepest en moet meer voor zichzelf op te komen. Liever zit hij met zijn neus in de boeken. Dat de vriendin van zijn vader zwanger is, lijkt hij niet eens op te merken.
Twee kinderen, allebei op de proef gesteld door hun omgeving, allebei nog jong genoeg om zich te verliezen in kinderfantasieën, maar al oud genoeg om weet te hebben van de keiharde realiteit van het leven. Je bent bang dat in beide verhalen er een gruwelijk einde zal volgen na al die bladzijden over incisies, geheime vloeistoffen en lichaamsdelen in stopflessen, maar gelukkig kon Peper die verleiding weerstaan. Dat maakt deze roman ook voor mensen die altijd wegkijken bij medische tv-programma’s zeer de moeite waard.
COEN PEPPELENBOS
RASCHA PEPER: Vingers van marsepein. Nieuw Amsterdam, Amsterdam, 317 blz. €18,50
eerder gepubliceerd in de Leeuwarder Courant op 9 mei 2008.
9 opmerkingen:
Dit is 'Dreadlocks & Lippenstift' voor volwassenen...
Absoluut niet.
Ja, ik ben in 1979 in het museum geweest in Leningrad waar allerlei rariteiten waren verzameld. Lilliputters op sterk water. Bij de brug naar de Peter & Paul's Vesting. Het museum had een educatief doel in een tijd dat de wereld nog onbekend was.
Beschrijven en tentoonstellen is nu niet meer nodig. Tegenwoordig proberen we vruchteloos enig verband te vinden in de veelheid der dingen. Omdat dit een nogal ondoenlijke zaak is, maken vele mensen zichzelf tot de maat van alle dingen. Collectieve ijdelheid, om maar eens een qualificatie te geven aan dat verschijnsel.
Ruysch maakte ook vrolijke landschapjes en stillevens van nierstenen en andere lichamen. Schrijft ze dat ook?
De collectie heeft de Tsaar overigens niet ongeschonden bereikt. Toen de bemanning van het schip hoorde dat de preparaten in alcohol werden bewaard hebben ze de flessen leeggedronken.
Volgens mij is Rascha Peper de Simon Vestdijk van nu. Alle Nieuw Amsterdam auteurs kregen vorig jaar als kerstgeschenk chololaatjes gewikkeld in boekomslagen van Nieuw Amsterdam. Ik denk dat ik alleen al een halve kilo ben aangekomen door het oeuvre van Rascha Peper. En sindsdien heeft ze allerminst stilgezeten.
In de roman zelf wordt die alcohol-mythe ontkend. Blijft leuk natuurlijk.
Rascha Peper de Simon Vestdijk van nu? Ha-ha-ha!
Wat een dédain Bart.
Ik lach om de grap van Jan Paul! Zijn uitspraak was - dat mag ik toch hopen - als grap bedoeld...
Nee het was geen grap, het was een foutje. Van Vestdijk werd gezegd dat hij sneller kon schrijven dan God kon lezen. Van Rascha Peper zijn in het korte bestaan van Nieuw Amsterdam al tien boeken uitgekomen. Ik wist alleen niet dat ze haar hele backlist hadden uitgebracht.
Een reactie posten