De recensiepraktijken van Drs. Cees van der Pluijm (5)

Wie zou er niet Drs. Cees van der Pluijm willen zijn? Hij schrijft recensies aanschafsuggesties voor het NBD/Biblion van ongeveer tweehonderd woorden per boek. Hij mag een boek foutief analyseren, hij hoeft zijn oordelen niet te onderbouwen en bovendien mag hij een boek dat hij voor de bibliotheken positief bespreekt elders met pek en zwavel bestrijden. Dan roept hij op tot het verbieden en verbranden van een roman. Tot zover de samenvatting van de voorgaande edities.

Nu gaan we eens kijken naar de diverse specialismen van Drs. Cees van der Pluijm, die vast wel Dr. was geworden als hij zijn eigen homoseksualiteit als hoofdvak had gekozen. Helaas koos hij voor Nederlands met als bijvak Zuid-Afrikaans. Dat specialisme hebben we al behandeld. Pluijm is echter polyglot, want zo rond zijn vijftigste begon hij zich te verdiepen in het Italiaans. Zo volgde hij in 2001 een 'Corso di lingua e cultura Italiana, nel livello principianti, Centro Studi Italiani, Urbania, Italia'. Heel goed, ik doe het hem niet na. Vrij vertaald betekent dit: Italiaans voor beginners. De cursus duurde vier weken, maar denk niet dat het zomaar een cursus is, want Drs. Cees van der Pluijm schrijft op zijn website dat dit een 'intensieve cursus van vier weken' is. Dat intensieve is mooi, de toevoeging van iemand die zich altijd te kort gedaan voelt. Eerst had hij nog geschreven 'een cursus van vier weken', maar toen hij er nog eens naar keek wist hij dat zijn lezers dat misschien verkeerd zouden kunnen interpreteren. In alle gay-kroegen van Arnhem en Nijmegen zouden ze aan het roddelen slaan over die vier weken. Eén college per week zeker en voor de rest aan de zuip en achter de ragazzi aan. Om dat te voorkomen zette Drs. Cees van der Pluijm er 'intensieve' bij. Vier weken lang, elke dag van negen uur tot vijf uur 's middags en bij het eten ook gewoon doorpraten in het Italiaans. Zo was het en niet anders.
In 2002 ging Drs. Cees van der Pluijm weer naar Italië, nu voor een 'Corso di lingua e cultura Italiana, nel livello pre-intermedio, Centro Studi Italiani, Urbania, Italia', de vervolgcursus Italiaans dus. Om misverstanden te voorkomen schreef de doctorandus erbij: 'intensieve cursus van vier weken'. Alweer intensief in de brandende Italiaanse zon woordjes stampen. Ze beulen de arme man af. En of het nog niet genoeg is, deed Drs. Cees van der Pluijm in 2003 nog een cursus 'Corso di lingua e cultura Italiana, nel livello intermedio/avanzato, Centro Studi Italiani, Urbania, Italia'. Italiaans voor gevorderden en opnieuw zet hij er bij 'intensieve cursus van vier weken'. Als iemand zich zo intensief ergens voor inzet, dan krijgt hij er een specialisme bij, dachten ze bij het NBD/Biblion en vanaf dat moment bespreekt de doctorandus ook nog boeken van Italiaanse auteurs.

Zo kan Van der Pluijm meteen pronken met zijn nieuwe kennis als hij een boek van Allesandro Piperno moet bespreken. Ondanks dat het boek aan 'babbelzucht en overdetaillering' lijdt is het toch een 'voortreffelijk' boek. Dat had de doctorandus ook voor die twaalf intensieve weken kunnen schrijven, maar nu voegt hij er een zin aan toe die  imponeert. 'Het past naadloos in de grote Italiaanse film- en literatuurtraditie om de eigen tijd in historisch en sociaal opzicht te onderzoeken in docu-drama-achtige kunstwerken.' De intensieve weken hebben resultaat.

Drs. Cees van der Pluijm heeft ook nog geschreven over die intensieve cursus, in zijn column in de Gay Krant schreef hij drie brieven naar zijn enorme homoseksuele lezersschare.

We hebben er nu twee weken opzitten van een intensieve cursus Italiaans in het plaatsje Urbania bij Urbino. Het is heftig: 's morgens college grammatica en woorden leren, 's middags conversatie en 's avonds huiswerk maken. En dat vijf dagen per week. In het weekend mogen we het geleerde in praktijk brengen, wat betekent dat vriend en ik vooral in restaurants en musea aan de praat proberen te raken met obers en suppoosten.

Zo gaan ze met een Finse medecursist naar een Italiaanse homokroeg waar de mannen veel bekijk hebben 'en drie jonge Italianen hebben ons allerlei woorden geleerd die in de cursus nog niet aan bod zijn geweest.' Gewoon doorleren in het weekend dus. Die jonge Italianen proberen de mannen ook nog het bed in te krijgen, maar dat gaat mooi niet door. 'Met de Fin tussen ons in zijn we weer naar huis gegaan, jaloers nagestaard door de drie hongerige zwartharigen.'
Een Gay Krant later vertelt Drs. Cees van der Pluijm verder over zijn intensieve cursus. 'Gistermiddag heb ik gespijbeld. Ik ben na de siësta niet naar conversatie gegaan. Ik heb mij met een boek en een fles water op een parkbank genesteld om even rust te hebben.' En wat gebeurt er: meteen contact met een 25-jarige wielrenner die wel valt op oudere schrijvers van aanschafsuggesties uit Nederland. Een macho jongen die een afspraakje probeert te ritselen voor de avond ondanks dat hij natuurlijk hetero is. Column afgelopen en de flirt denk ik ook, want 's avonds moest Cees natuurlijk huiswerk maken. Blijkbaar heeft de doctorandus hard doorgewerkt, want in de column erop schrijft Van der Pluijm: 'De Italiaanse jongen uit het park heb ik niet meer gezien. Ik was er wel die avond...' Hij vertelt ook over de mooie jongen in de kathedraal die hij maar niet ontmoet. Wat een gesodemieterij tijdens de cursus, maar helemaal op het eind van de derde column komt de aap uit de mouw.

Over bedenken gesproken, de afgelopen drie brieven heb ik geschreven op 12 juni, een maand voor ik naar Italië zou gaan. Meteen bij thuiskomst ga ik ze lezen en als het allemaal heel anders is gelopen, laat ik u dat nog weten. Ciao!

Hè, wat jammer. Als zelfs Drs. Cees van der Pluijm nog nagezeten wordt door Italiaanse jongens, dan is er nog hoop, dacht ik, maar dan krijg je zo'n nietszeggend eind dat ook altijd onder gedichten en verhalen van pubers staat. 'En toen werd ik wakker.'

In een andere column verklapt Drs. Cees van der Pluijm wat geheimen van het schrijversschap. 'Schrijvers liegen. Daar zijn het schrijvers voor.' Als lezer van zijn aanschafsuggesties wisten we dat al, maar lezers van de Gay Krant hebben een extra les literatuurwetenschap nodig. Van der Pluijm kwam tot zijn vernieuwende inzicht toen hij Willem Melchior en Th. van Os interviewde. 'Melchior en Van Os schuwen het homoseksuele niet. Erger nog: in hun boeken is sprake van realistische seks, soms zelfs van sm, van viezigheid, van zweet en sperma, van geweld, van dood, kortom: van het volle leven.' Van der Pluijm vindt dat de mannen 'prachtige' boeken schrijven, maar - en dan zie je dat van der Pluijm niet voor niets Drs. voor zijn naam mag zetten - die boeken zijn niet waar!

Als Van Os en Melchior alles wat ze beschreven zelf hadden meegemaakt, waren ze nu allebei morsdood of op zijn minst behoorlijk gehandicapt, of ze zaten al jaren respectievelijk in een inrichting of in de bak.'

De Gay Krant-lezer schrikt zich een gay-hoedje. Had hij net gedacht dat alles waar was wat er in die boeken stond en dan komt die vervelende columnist die roze droom verstoren. Gelukkig geeft de doctorandus wat troost mee:

Door het middel van fictie, door proza, door kunst komt die waarheid veel harder en overtuigender aan dan wanneer de schrijver gewoon zijn visie had gegeven. (...) Daarom: de schrijver liegt; om de waarheid te onthullen en ons te raken in ons hart.

Voor wetenschappers te oppervlakkig
Laten we terugkeren naar de vruchten die Drs. Cees van der Pluijm heeft geplukt van zijn twaalf intensieve weken in Italië. Net als bij zijn besprekingen van Zuid-Afrikaanse boeken wil de doctorandus soms even laten zien dat hij meer weet dan de doorsnee burger. Bij een boek over de architect Andrea Palladio:

Voor gewone toeristen is het te technisch, voor wetenschappers te oppervlakkig. Slecht eraan is dat de tekst soms onnodig omslachtig is, de vertaling te wensen overlaat en dat de hinderlijke spel- (persoonsvormen!) en stijlfouten niet gecorrigeerd zijn in de herdruk.

De doctorandus is ook in Rome geweest en dat komen we te weten in zijn bespreking van het fotoboek van Carine Cuypers:

Informatie geeft het boek niet. (...) Verwacht dus geen reisgids; voor wie nog nooit in Rome was, is dit boek gewoon een plaatjesboek. Voor wie er geweest is, kan de passie van Cuypers tijdelijke balsem zijn voor een nooit meer helend heimwee.

Het zijn mooie aanschafsuggesties die de hele tijd de kennis van de bespreker etaleren. Het zijn soms subtiele zinswendingen zoals bij de bespreking van De Vluchteling van Massimo Carlotto: 'Deze in Italië legendarische zaak' waarbij de schrijver even toont dat hij weet wat in Italië legendarisch wordt gevonden. Het boek is niet bedoeld voor literatuurliefhebbers 'daarvoor is het stilistisch te oninteressant'. Gelukkig is er een uitweg voor Carlotto: 'Voor Italiëkenners en politiek geïnteresseerden is het echter een waardevol document.'

Maar o wee als een Amerikaan gaat schrijven over Sicilië, een vrouw ook nog die niet twaalf weken lang op een intensieve cursus is geweest. Francine Prose krijgt de roe met haar 'norsig, passieloos, afstandelijk en 'would-be' filosofisch proza.' Andermaal stelt Drs. Cees van der Pluijm zich op als iemand die meer weet dan de schrijver die hij bespreekt:

Ze stort haar boekenkast leeg over haar reiservaringen en vertelt daarbij te veel voor de doorsnee toerist en te weinig voor de cultureel onderlegde lezer. Zonder enige bronvermelding overigens (je wordt hongerig naar voetnoten en secundaire literatuurverwijzingen).

Die laatste toevoeging is weer subtiel mooi, want daarmee plaatst Van der Pluijm zich in ieder geval bij de cultureel onderlegde lezer. Gelukkig hebben de meeste Italiaanse schrijvers weinig te duchten van de NBD/Biblion-bespreker, want Sandro Veronesi schreef een 'briljant boek, verwant aan het werk van Niccolò Ammaniti.' En Ammaniti schreef het 'waanzinnig komische en spannende korte verhaal' Jij bent mijn schat, 'bloedstollend' ook.

Het verhaal heeft een razende vaart en de lezer valt van de ene verbazing in de andere. Humor, sensatie, spanning en trefzekerheid maken van dit korte verhaal een onvergetelijke gebeurtenis met de impact van een koortsige droom die je nog dagenlang bezighoudt.

Louter lof en louter oordeel zonder onderbouwing, maar dat waren we al gewend van Van der Pluijm.
Wie trouwens op Van der Pluijm koekelt en in de Italiaanse boeken belandt, ziet dat er nog een Van der Pluijm hevig geïnteresseerd is in Italië: Els van der Pluijm. Ze heeft onder meer een boek van Niccolò Ammaniti vertaald. Geen familie vermoed ik, dat zou toch al te veel toeval zijn.

- wordt vervolgd -