Recensie Aristide von Bienefeldt - De zus die Anna Magnani niet was

Alice in wonderland

Erg makkelijk maakt Aristide von Bienefeldt het de lezer niet in De zus die Anna Magnani niet was. De auteur die vooral bekend was vanwege zijn nogal heftige en soms perverse homoseksuele scènes gooit het deze keer over een andere boeg. Heftige passages komen nog wel voor, een gifmoord en en passant nog een dubbele moord om een kat te redden bijvoorbeeld, maar de hoofdpersoon Alice kijkt zo onverstoorbaar naïef de wereld in dat deze roman een continue lichte toets blijft behouden.

Alice Nola is de dochter van een Italiaanse vader en een Nederlandse moeder en ze woont als volwassene met haar oudere zus Blommia, haar jongere broer Emiel en haar oudere broer Castro - met wie ze een incestverleden deelt dat niet als negatief ervaren wordt - samen in een groot vrijstaand huis. Dat samenleven gaat goed tot op het moment dat er een ‘Iraans loedertje’ in huis komt, de Perzische kat Brenas. Dit lijkt nog op een coherent verhaal, ware het niet dat Alice in de tussentijd gesprekken heeft met vreemden als ze aan het winkelen is, met leveranciers aan de telefoon en elke keer ontaardt dat in absurde dialogen.

Niet alleen de gesprekken ontregelen de lezer, ook de verdere acties. Je krijgt steeds meer door dat Alice in een eigen fantasiewereld leeft, waar de buitenwereld weinig vat op heeft. Als de rechtmatige eigenares, de weduwe van der Sijsjes, van de kat Brenas haar op het spoor komt, vlucht ze naar hotel Walden dat voor lange tijd haar onderkomen wordt. Het valt daarnaast steeds meer op dat bepaalde handelingen en uitspraken van personages lijken op die van haar zus of broers, alsof zij door een maskerade verschillende gedaanten kunnen aannemen. Von Bienefeldt lijkt een moderne variant op Alice in wonderland te hebben gemaakt al loopt Alice door de wereld van volwassenen en krijgt ze geen grip op hun drijfveren. Als lezer weet je niet wat je moet geloven of niet, weet je niet wie wie is, wat waanzin is of waarheid.

Von Bienefeldt zet hoog in en het gevaar is dat je het boek onbegrepen terzijde legt. Je kunt ook aanvaarden dat je niet alles verklaren kunt. De verwarrende werkelijkheid van Alice wordt je eigen werkelijkheid en als zij de weduwe Van der Sijsjes vermoordt om haar kat te behouden, dan is dat binnen haar wereld heel begrijpelijk. Je wordt bovendien beloond met komische formuleringen, want de auteur is een groot stilist. ‘Ieder mens heeft twee gezichten, dacht Alice, een binnenshuis- en een buitenshuisgezicht, een kattenbak- en een gin-tonicgezicht.’ Schuilt er dan achter iedere kattenliefhebster een moordenares? Toch maar oppassen als je de straat op gaat en al die buitenshuisgezichten ziet.

Coen Peppelenbos

Aristide von Bienefeldt – De zus die Anna Magnani niet was. Meulenhoff, Amsterdam. 302 blz. €18,95.
Verscheen eerder in de Leeuwarder Courant, 8 oktober 2010.
Lees ook het interview met Von Bienefeldt op Tzum.info.