In De laatkomer van Dimitri Verhulst doet de hoofdpersoon alsof hij dementeert. Dat is zijn manier om onder een slecht huwelijk uit te komen en in het verzorgingstehuis in contact te treden met zijn jeugdliefde. 'Literatuur kan ook het omgekeerde doen: in Tirza van Arnon Grunberg raak je als lezer verward. De vader van Tirza is doorgedraaid, maar je krijgt pas laat door dat hij een moordenaar is.
Als ik vroeger vertelde dat ik uit Raalte kwam dan noemden mensen in ieder geval één ding: het gekkenhuis. Het Franciscushof in Raalte, in de volksmond 'het hof', was de verzamelplaats van alle waanzinnigen. Het lag net buiten het dorp, toen er nog geen Raalte Noord bestond, zodat er ook fysiek afstand bestond tussen de normalen en gekken. Ik ben er nooit geweest, ik heb een lichte huiver voor waanzin. Henk, jeugdvriend, later tennisvriend, kwam er wel, als patiënt. Hij studeerde in Kampen en toen werd het leven hem te veel en kwam hij terecht op het hof. Het was een open inrichting, dus je zag de 'gekken' soms door het dorp lopen. De laatste keer dat ik Henk levend zag, zat hij onbenaderbaar op de grond tegen de muur van een kantoorboekhandel. Een zwart eiland in een zee van mensen. Hij beëindigde zijn leven op de spoorlijn Zwolle - Enschede. Die liep vlakbij het hof. In de werkelijkheid spelen weinig mensen dat ze gek zijn. Er is geen pil, er is geen behandeling, er is geen mens die uitkomst kan bieden en dan trekken ze zelf de conclusie.
Bert Japin, de vader van de schrijver, trok die conclusie ook. Arthur Japin heeft een paar maal beschreven hoe hij, in de inrichting op bezoek bij zijn vader, een jongen over de gang hoorde lopen die in zijn eentje een orkest was. 'In een ander leven had deze jongeman een internationale carrière kunnen hebben. Zoals het was, had hij maar één fan. Ik was twaalf en elke zondagmiddag liep ik op de maat van de muziek achter hem aan door alle gangen van het gekkenhuis.' In de literatuur is altijd 'een ander leven' mogelijk.
Deze kroniek verscheen eerder in de Leeuwarder Courant van 7 maart 2015.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten