Douglas en Jayne houden van dure doelloze reisjes. En om de een of andere reden besluiten ze naar Kazachstan te gaan. Wie het vakantieverhaal leest van dit echtpaar zal zijn volgende reisje niet boeken naar deze voormalige Sovjetrepubliek. De wandeling die het echtpaar onder leiding van een getraumatiseerde Afghanistanveteraan moet afleggen nadat zij zijn overvallen, vergt het uiterste van hun incasseringsvermogen.
In de zes verhalen in God woont in St. Petersburg beschrijft de Amerikaan Tom Bissell de lotgevallen van zijn landgenoten die in Centraal-Azië zijn terechtgekomen. Ze zijn een beetje naïef, die Amerikanen. Ze komen met goede bedoelingen, zoals de Amerikaanse die namens de VN komt om het probleem van het Aralmeer aan te pakken. Dat enorme meer dat bijna geheel verdroogd is, enorm verzilt is en tot overmaat van ramp vol gif zit. De arme Amerikaanse wordt ontvoerd om haar niet de papieren VN-werkelijkheid te laten zien, maar de rauwe werkelijkheid.
Of neem Timothy Silverstone die naar Oezbekistan gaat om mensen te bekeren tot het christendom, maar erachter komt dat je met godsdienst weinig uitricht. De kinderen hebben les nodig en het liefst Engelse les, zodat ze tenminste nog de droom hebben vooruit te kunnen komen in de wereld. Maar de godsvruchtige zendeling wordt verleid door een jongeman en later door de minderjarige Susanna aan wie hij les geeft. Het van oorsprong Russische meisje is wanhopig. 'Voor Russen woont God alleen in St. Petersburg. God woont hier niet. Hij heeft ons in de steek gelaten.' Zij wil met hem trouwen en dan het land uit. Susanna doet dit met goedkeuring van haar moeder die ook geen andere uitweg weet.
De inhoud van de verhalen is vaak troosteloos. Wie in Kazachstan, Oezbekistan, Afghanistan of wat voor –stan terechtkomt, kan al zijn hoop wel laten varen. Daardoor worden deze verhalen ook een beetje voorspelbaar. Of je nu als journalist, toerist of wetenschapper naar Centraal-Azië gaat, je wordt hoe dan ook bedonderd, overvallen, belogen of verraden. Het pijnlijke is dat Bissell de waarheid waarschijnlijk niet heel veel geweld aan doet. De schrijver houdt vooral de Amerikanen een spiegel voor, maar waarschijnlijk staat bijna de hele westerse wereld net zo onwetend tegenover deze landen. Dat is misschien het meest schrijnende.
COEN PEPPELENBOS
TOM BISSELL: God woont in St. Petersburg. Vertaald door Joop van Helmond. Anthos, Amsterdam, 208 blz. €17,95.
Eerder verschenen in de Leeuwarder Courant, 16 november 2007
Geen opmerkingen:
Een reactie posten