Recensie Jonathan Coe - De afschuwelijke eenzaamheid van Maxwell Sim

De ultieme loser

Stel je voor dat het enige contact dat je nog hebt in de wereld de vrouwelijke stem van het navigatiesysteem in je auto is, dan ben je net zo op jezelf aangewezen als de hoofdpersoon in De afschuwelijke eenzaamheid van Maxwell Sim. De Britse auteur Jonathan Coe portretteerde de ultieme loser.

Maxwell Sim krijgt het wel voor zijn kiezen. Zijn vrouw is bij hem weggelopen, zijn dochter ziet hij niet meer, zijn in Australië levende vader ook al nauwelijks. Op Facebook heeft hij zo’n zeventig vrienden, maar die zijn allemaal inactief. Alleen zijn mailbox puilt uit, al is het dan voornamelijk van de spamberichten. Gelukkig is er één echt bericht, afkomstig van zijn enige vriend die hem een baan als tijdelijke vertegenwoordiger voor milieuvriendelijke tandenborstels aanbiedt, met kans op een vaste betrekking. Zijn eerste reis die voornamelijk voor reclamedoeleinden is opgezet moet leiden naar de Shetlandeilanden.

Coe heeft ervoor gekozen om het verhaal van Maxwell verbrokkeld weer te geven. Het wordt steeds onderbroken door verhalen van zijn ex-vrouw, zijn vader, een oude jeugdliefde of van mensen die hij tegenkomt. Dankzij die vertellingen in de zijlijn kom je steeds meer te weten over het leven van deze mislukkeling en alles wat je te weten komt, maakt dat leven steeds erger. Gelukkig weet Coe elke nieuwe wending een tragikomische toon mee te geven, zodat je steeds met een glimlach verder leest.

Alle lijntjes die uitgezet werden komen uiteindelijk weer samen aan het eind. Alleen is het jammer dat Coe voor een postmodern einde heeft gekozen waarin de schrijver van het boek een rol heeft en het hele boek weer de scheidslijn tussen fictie en werkelijkheid als onderwerp heeft. Het lijkt wel of geen enkele schrijver een hoofdpersoon van het begin tot het einde als geloofwaardig figuur in stand wil houden.

Ondanks dat einde leest deze roman lekker weg en dat komt omdat je veel sympathie voelt voor de arme Maxwell die vol overgave probeert sociaal te zijn. Zo vertelt hij zijn complete levensverhaal aan een vreemdeling die naast hem in het vliegtuig zit, zonder dat hij doorheeft dat de man in de tussentijd al is overleden. Er zijn veel hilarische scènes die het waard zijn om aangehaald te worden, maar er mogen hier niet teveel verrassende humoristische elementen verraden worden. Kent u trouwens die mop van die man die naar de Shetlandeilanden ging?

Coen Peppelenbos

Jonathan Coe: De afschuwelijke eenzaamheid van Maxwell Sim. Vertaald door Otto Biersma en Willem Muilenburg. De Bezige Bij, Amsterdam, 413 blz. €19,90
Verscheen eerder in de Leeuwarder Courant, 30 juli 2010