Een noodlotsdrama in pocketformaat
De novelle is een prozagenre dat bij uitstek geschikt is
om het leven van een gering aantal personages uit te diepen. In Heldere hemel, het Boekenweekgeschenk
van 2012 geschreven door Tom Lanoye, trekt echter een stoet aan personages
voorbij: een piloot, een generaal, een Chief of Staff, een bedrogen vrouw, een
vrouw die bedriegt, een journalist , diens chef en de zoon van de bedrogen vrouw.
Toch weet de schrijver de touwtjes strak in handen te houden, want centraal
staat een waar gebeurde kleine ramp: het neerstorten van een onbemande
Russische MiG op een woonhuis in Kooigem (vlakbij Kortrijk).
Het gebeurt op 4 juli 1989, Onafhankelijkheidsdag in de
Verenigde Staten en zo'n vijandig vliegtuig boven West-Europees grondgebied
lijkt de voorbode van iets fataals te zijn. Toch lijkt de impact niet zo heel
groot te zijn als je de Leeuwarder
Courant van die week naleest. Een paar berichten worden aan het ongeluk
gewijd en daarna gaat men over tot de orde van de dag. Het zijn de nadagen van
de Koude Oorlog die Lanoye hier oproept. De Berlijnse muur zal nog dat jaar
omvallen. De piloot die abusievelijk boven Polen uit zijn toestel is
gesprongen, weet dat het einde van de Sowjetmacht nabij is: 'Hij had het nieuwe
Russische zwijgen ontdekt. Niet dat van de angst. Dat van de bittere gêne.'
Het historische voorval geeft Lanoye de kans om satire en
psychologisch drama met elkaar te vermengen. We volgen de paniek in de
'situation room' van het NAVO-hoofdkwartier waar een kleine machtstrijd gevoerd
wordt en we verwijlen op een krantenredactie waar een yuppige hoofdredacteur
meer 'human ineterst' en straatinterviews wil hebben terwijl de redacteur van
de oude stempel het harde nieuws wil brengen.
Intussen vliegt de MiG naar een plek in Vlaanderen waar
het neer zal storten. De lezer weet dat vanaf de eerste bladzijde. Als er een
verhaallijn bijkomt over Vera die door haar man is ingeruild voor een jongere vrouw,
Carla, dan houd je je hart vast. Het meisje komt ook nog op bezoek en er ontstaat
een ordinaire 'bitchfight'. Carla biedt stevig weerwerk: 'Ik had een
manipulerende dragonder verwacht. Een onvoorspelbare feeks. Wat tref ik aan?
Een tranerig viswijf dat 's morgens vroeg al naar whisky riekt.' Het vliegtuig
komt dichterbij.
In Heldere hemel
kan Tom Lanoye alle registers opentrekken: een huwelijkscrisis, met echte
toneeldialogen doorspekt, gekoppeld aan een spottende kijk op de toenmalige politiek-maatschappelijke
situatie. De continue dreiging van naderend onheil hangt hier letterlijk in de
lucht. Een noodlotsdrama in pocketformaat en dat allemaal geschreven in korte,
knetterende zinnetjes. Dit is een van de betere Boekenweekgeschenken van de
afgelopen jaren.
Coen Peppelenbos
Tom Lanoye - Heldere
hemel. CPNB. 96 blz. Bij aanschaf van €12,50 aan boeken onvangt men het
Boekenweekgeschenk (De Boekenweek duurt van 14 tot en met 24 maart).
Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant van 9 maart 2012
Geen opmerkingen:
Een reactie posten