Joost Zwagerman nam in zijn verzameling beste korte verhalen uit de Nederlandse literatuur het verhaal ‘Ridders’ op van Rascha Peper. Een goede keuze, want het behoort inderdaad tot het beste uit onze literatuur. Ik zou zo nog een aantal verhalen van Peper kunnen aanwijzen die goed in elkaar steken en die ook in de dikke Zwagerman hadden gemogen.
Het grote publiek kent Rascha Peper voornamelijk van haar grote romans als Rico’s vleugels, Russisch blauw en Vingers van marsepein. Het zou jammer zijn als dat publiek de nieuwe verhalenbundel Zwartwaterkoorts links laat liggen (zoals het grote publiek meestal doet), want opnieuw staan hier weer prachtige verhalen in.
Het meest ontroerende verhaal is verwant aan ‘Ridders’ en gaat over een vrouw die een geheime geliefde heeft. Ze hebben beiden hun eigen partners, maar de vrijdag (ook de titel van het verhaal) is voor hun romance. Als hij na een ziekte komt te overlijden, krijgt ze een uitnodiging om de begrafenis bij te wonen. Daar is ze, als geliefde die door niemand wordt gekend, op een gruwelijke manier alleen. Peper gebruikt geen grote woorden; ze gebruikt ook geen mooie woorden (iemand die alleen stilistische hoogstandjes wil zien, komt bij Peper niet aan zijn trekken), maar ze weet je wel in een paar bladzijden in het leven van haar hoofdpersoon te trekken zodat je elke nuance in de emotie mee beleeft. De pijn als je het gezicht van je geliefde niet meer kunt zien omdat de kist al dicht is, de hardheid om achteraan in de rij te staan bij het gooien van zand in de kuil – zij gooit een tak met sierappeltjes op de berg zand – en de eenzaamheid die met bijna niemand te delen is. Ik begrijp niet hoe het haar lukt, maar je krijgt het er koud van. Ik moest eerst even wat anders doen, voordat ik aan het volgende verhaal kon beginnen.
Een terugkerend motief in deze roman is de leugen. Personages bedriegen (vrouwen oplichten of boeken stelen) en personages worden bedrogen. Het verhaal ‘Het veertje’ wordt verteld door een oude, blinde man. Hij woont nog in zijn bovenwoning, ondanks dat zijn zoon en schoondochter graag willen dat hij zijn spulletjes alvast wegdoet. Regelmatig verdwijnt er ook iets uit het huis dankzij zijn kinderen, wat de oude man natuurlijk toch merkt. Uiteindelijk neemt hij wraak.
Het lezen van de verhalen wordt aantrekkelijker gemaakt omdat de hoofdpersonen in het ene verhaal een bijfiguur kan zijn in het volgende verhaal. Zo grijpen die op zichzelf staande verhalen toch in elkaar.
Misschien werkt die methode bij lezers die nogal weigerachtig staan tegenover verhalen. Tegen die lezers zou je willen zeggen: zet je over je vooroordeel heen en koop deze bundel. Lees elke dag één verhaal en raak onder de indruk van de fenomenale wijze waarop Peper karakters kan neerzetten. Ik kijk alvast uit naar de volgende verhalenbundel.
Coen Peppelenbos
Rascha Peper – Zwartwaterkoorts. Nieuw Amsterdam, Amsterdam, 240 blz. €17,50.
Verscheen ook op Literair Nederland, 17 november 2009
Geen opmerkingen:
Een reactie posten