'Lezer! Ik ben makelaar in koffie, en woon op Lauriergracht, no 37.' Zo begint De kraai van Kader Abdolah. Aan het woord is een koffiehandelaar uit Amsterdam, een nobel beroep, maar eigenlijk is de ik-figuur schrijver. En dat zullen we weten ook, want de Nederlandse literatuur wordt in een notendop behandeld. Leraren Nederlands zullen staan te juichen, want je kunt een leuke kwis samenstellen uit alle fragmenten die langskomen in het Boekenweekgeschenk.
De ik-figuur lijkt een beetje op Kader Abdolah. Ook hij is gevlucht uit Iran, ook hij heeft in een asielzoekerscentrum gezeten, ook hij heeft de Nederlandse taal geleerd door goed onze literatuur te bestuderen. Wie Abdolah een beetje gevolgd heeft ziet het hele oeuvre, van De Adelaars tot en met Het huis van de moskee, terug in dit boek. Zelfs vaste elementen uit zijn lezingen duiken op in deze novelle. Over het bedrag dat je aan smeergeld moest betalen bijvoorbeeld: 'Voor Berlijn betaalde je zevenduizend dollar, voor Stockholm vijfduizend dollar, voor Oslo vierduizend dollar en voor Kopenhagen drieduizend dollar. Wie slechts een paar duizend dollar had, kon naar Nederland.'
Het ergste gebeurt: de ik-figuur moet naar Nederland. Daar leert hij met vallen en opstaan de taal en dit boek getuigt van zijn kennis. Multatuli wordt geciteerd evenals Herman Gorter, Gerrit Achterberg, Louis Couperus, Bredero, Frederik van Eeden, Anne Frank en Willem Frederik Hermans. Als je een dode Nederlandse schrijver bent, dan kom je er goed vanaf. Helaas wordt er literair gezien niets interessants gedaan met al die citaten. De ik-figuur is ook makelaar in koffie, maar voor de rest gebeurt er niets met de Max Havelaar. De bijtende, politieke toon van Multatuli zoek je tevergeefs bij Abdolah, terwijl hij misschien, als asielzoeker die het gemaakt heeft, de aangewezen persoon was om in het huidige politieke tijdsgewricht een statement te maken.
De kraai is een mislukt Boekenweekgeschenk. Het is een herhaling van eerdere romans aangevuld met teksten uit de Nederlandse literatuur en alles hangt als los zand aan elkaar. Van een Boekenweekgeschenkschrijver mag je bovendien verwachten dat hij weet hoe hij een alinea opbouwt. Als Abdolah twee, drie zinnen achter elkaar heeft geschreven, begint hij alweer op de volgende regel. Een kinderlijke manier van schrijven. Uiterst komisch werken de algemene uitspraken van de ik-figuur over mensen, landen en culturen. 'Koerdistan is mysterieus door de natuur, de eenvoud van het leven en de eerlijkheid van de Koerden.' Het is alsof je een obligate tekst in een reisgids leest. 'Koerdistan is een land met veel geheimen en verrassingen.' 'Turkije is mooi en de Turken zijn bijzonder goede mensen.' 'De Koerdische vrouwen zijn per definitie mooi, maar Aline is een Amsterdams-Koerdisch meisje, dus twee keer zo mooi.' Ergens schrijft de ik-figuur dat zijn winkel vol manuscripten ligt. 'Enkele van die boeken zijn even belangrijk als de Max Havelaar.' Had die dan uitgegeven als Boekenweekgeschenk.
Coen Peppelenbos
Kader Abdolah - De kraai. CPNB, 92 blz. Het Boekenweekgeschenk ontvangt u gratis bij aankoop van €12,50 aan Nederlandstalige boeken tussen 16 en 26 maart.
Deze recensie verscheen eerder in de Leeuwarder Courant, 11 maart 2011
Op Tzum.info besprak Bart Temme het Boekenweekgeschenk.
2 opmerkingen:
Kijk, dat is nou wat je noemt een uitsmijter.
Krijgt de held ook nu weer van de bibliothecaresse in Zwolle Annie M.G. mee?
Een reactie posten