Kroniek Leeuwarder Courant: Baksteen

Baksteen

'Fuck de canon,' schreef Christiaan Weijts in NRC Handelsblad, nadat hij de literatuurlijst van een gymnasiumleerling onder ogen had gekregen. 'Ze sleept scholieren langs verstofte monumenten, vergeelde murmelaars van vroeger die in muffe kamertjes hun belegen aftrekfantasietjes neerpenden.' Waarom altijd weer die Max Havelaar ('die afgrijselijke monumentale baksteen') en niet 'Gimmick!, Tirza, Joe Speedboot. Geef ze Giph of De helaasheid der dingen.' Hoogleraar Thomas Vaessens was op een studiedag in Groningen niet erg onder de indruk van de tegenvoorbeelden van Weijts. Je kon aan de voorbeelden die Weijts gaf zien dat de romanschrijver ook alweer van een oudere generatie was. Daarnaast wordt de keuze die Weijts voorlegde in de argumentatietheorie 'het valse dilemma' genoemd. Je kunt én moderne boeken lezen die aansluiten de leerling én klassieke werken waardoor ze in contact komen met andere werkelijkheden dan hun eigen belevingswereld.



Volgens mij is het vrij simpel. Je hebt vier factoren: de leerling, de docent, het boek en de maatschappij. De maatschappij, via de politiek, eist wat scholen op hun examenprogramma zetten. Op de havo lezen ze 8 literaire werken, in het vwo 12 waarvan drie werken van voor 1880. Dat zijn de minimumeisen. Zelfs al wil Weijts iets anders, op het vwo bestaat nu eenmaal de verplichting om drie klassieke werken te lezen. Als we willen dat die minimumeisen veranderen dan moet dat via de politiek regelen. Daarmee komen we op het boek en de leerling. Zorg ervoor dat het boek aansluit bij leesniveau van de leerling. Je kunt de baksteen Max Havelaar klassikaal door de strot duwen, maar sommigen zijn daar nog niet aan toe, anderen wel. Toen ik op het vwo zat wilde ik Multatuli wel lezen, terwijl anderen in mijn klas ervan gruwden. Daarmee komen we op de docent. Die moet ervoor zorgen dat het juiste boek bij de juiste leerling komt. Het is mooi als een docent zo enthousiast is dat hij zijn leerlingen met plezier klassiekers laat lezen. En je bent in de aap gelogeerd als hij zelfs van Joe Speedboot een baksteen weet te maken. Maar wees gerust: een lezer zonder bevlogen docent vindt de literatuur uiteindelijk ook.

Deze kroniek verscheen eerder in de Leeuwarder Courant op 30 januari 2016.