Ruben van Gogh als Dichter des Vaderlands?

didp 86
Originally uploaded by kokjebalder

Op deze A. Marja-dag is Ruben van Gogh genomineerd als een van de dichters die Dichter des Vaderlands kan worden. Het idee om een bloemlezing te maken rond A. Marja kwam van hem en wij hebben het (met zijn toestemming) overgenomen.
Ingmar Heytze (schreef voor het A. Marja-Tzumnummer), Ilja Leonard Pfeijffer (schreef voor het A. Marja-Tzumnummer), Tsead Bruinja, Erik Menkveld, Marjoleine de Vos, Hagar Peeters, Joke van Leeuwen, Ramsey Nasr en Maria van Daalen zijn de andere genomineerden.
Dat wordt nog moeilijk kiezen.

Ronald Ohlsen heeft last van zijn Grom Grom

Zoals dat gaat met kinderen

Zocht bij Google naar 'arthur japin zoals dat gaat met wonderen' en kreeg als eerste hit het stuk dat ik voor Literair Nederland schreef en dat ook op dit blog staat. Google geeft ook vaak een alternatief voor de zoekopdracht, zeker als je een woord fout spelt. Voor wie het werk van Japin kent is het alternatief van Google nu wel opmerkelijk.

(klik op het plaatje voor een vergroting)

A. Marja: de presentatie

Hadden we al gezegd dat de presentatie van de A. Marja-boeken morgen is? 20.00 uur, Selexyz, Groningen.

A. Marja wint een prijs

Op 28 januari 1953 werd bekend gemaakt door het ANP-radionieuws dat A. Marja een Groningse culturele prijs heeft gekregen. Hier de tekst die voorgelezen werd (klik op plaatje om te vergroten).
Ik kwam aan deze bron dankzij het weblog van Gelkinghe. Het betrof een prijs voor het jaar 1952 lees ik op de literaire prijzen-site van het KB. Het is de enige prijs die Marja ooit gewonnen heeft. Hendrik de Vries, Vasalis, Simon van Wattum, en Seth Gaaikema hebben dezelfde prijs ook ooit gewonnen. In 1974 is de prijs voor het laatst uitgereikt aan een letterkundige.

Jean Paul Yska wordt agent

Duizenden stadjers heeft hij gefotografeerd, maar de presentatie van Liefdesknopen was zo'n beetje het laatste evenement dat hij vastlegde. Jean Paul Yska had twee jongensdromen: fotograaf worden en agent worden. Nu het roer nog een paar maal om kan heeft hij besloten tot een opmerkelijke carrièrestap, de fotograaf wordt agent. Als hij maar niet ingezet wordt om hardrijders te fotograferen.
Journalist Herman Sandman gaf Jean Paul afgelopen zondag een beetje sneaky een afscheidscadeau. De fotografe van Francesca Marciano.

NHL: NHL-magazine verdwijnt (2)

Vrijdag las ik het bericht over het NHL-magazine dat moet verdwijnen. In mijn bericht van gisteren blijkt volgens mij afdoende dat het NHL-magazine niet echt een kuitenbijtertje was. De kritische houding kan nooit de ware reden zijn om van het blad af te raken.
Op het weblog van Gelkinghe reageert Willem Smink op het bericht. In de reacties geeft Gelkinghe ook nog een link naar Campus-tv waar ze het bericht ook hebben opgepikt.

Weet je wat: we plakken er een plaatje van propagandaminister Goebbels bij, dachten ze daar. Waarschijnlijk gaat dat bij dat volk door voor grappig of misschien wel gedurfd, maar het is in wezen ontiegelijk dom en beledigend. Ik weet niet of mijn methode van goede raad en ironie de afgelopen weken veel zoden aan de dijk zet, maar als je je verlaagt tot dit soort plaatjes dan sla je elke discussie dood.
Het is me ook wat onduidelijk wat Campus-tv eigenlijk is: een mislukt soort GeenStijl gok ik. Met de gebruikelijke gekke mensen die reageren en de gebruikelijke anonieme posters. Ene 'wouter' is verantwoordelijk voor het bericht over het NHL-magazine. In het colofon van Campus-tv staat voor wie ze werken:

Klanten van Campus TV zijn ondermeer; Fortis, Sanoma, De Pers, Volkskrant Banen, ProRail, Lilly Nederland, Reed Business, Springer Uitgeverij, Esquire, IEX, Monsterboard, Centric, Continu Engineering en Werken bij het Rijk.

Ik zou nog een keer nadenken als ik ze zou inhuren.

Recensie LC: Kees 't Hart - De keizer en de astroloog

Meisjeswagens en godjeswanen

Een fascinerende figuur uit de wereldgeschiedenis is de Duitse keizer Wilhelm II, die na de Eerste Wereldoorlog gedwongen werd af te treden. Tot zijn dood bleef hij in Nederland en zijn dode lichaam ligt nog steeds in een mausoleum te wachten tot Duitsland weer een monarchie wordt. Kees ’t Hart schreef een bijzonder boeiende roman waarin de keizer een belangrijke rol speelt.

Hoofdpersoon is de jonge arts Simon, die zich specialiseert in de psychiatrie. Hij volgt colleges over waandenkbeelden bij professor Godefroy. Misschien doet Simon dit uit eigen belang, want ook hij lijdt aan wanen. ‘Godjeswanen’ noemt hij ze. Momenten van inzicht waarin Simon de hele wereld kan doorzien: de grote lijnen en de details. Het geeft ’t Hart de kans tot groteske, associatieve opsommingen te komen die eindigen in een reeks losstaande woorden: ‘Sokken, inktpotjes op een rij, beschuitblikken, de tekst van een verdrag tussen Rusland en Japan, met de geheime clausule, het oog van Ilsemann werd hem in schema geopenbaard, traanklieren, traankanaal, harde oogvlies, hoornvlies, vaatvlies, regenboogvlies, lens, netvlies.’
Die voorkeur voor het talige is een constante in het werk van deze auteur. Zo keren in deze roman ook het woord ‘meisjeswagens’ en de zin ‘widde da gij de hekke overkom’ meermalen terug in het hoofd van Simon, zonder dat precies duidelijk wordt wat ermee bedoeld wordt. Het leven van de jonge arts komt in een stroomversnelling als hij via Godefroy wordt uitgenodigd op het kasteel van de Duitse keizer in Doorn. De reden daarvoor lijkt de fascinatie van Simon te zijn voor astrologie waarin ook Wilhelm II is geïnteresseerd. Godefroy is bezig met de genezing van de keizer van woedeaanvallen en wanen die te verklaren zijn uit zijn pijnlijke geboorte, die een lamme linkerarm tot gevolg heeft gehad, en zijn keiharde jeugd waarin men probeerde toch iets van de jongen te maken.
Simon kan als assistent enkele dagen proeven van het absurde hofleven, dat een parodie lijkt te zijn op de oorspronkelijke keizerlijke entourage in Pruisen. Aangezien de keizer geen enkele staatszaak van belang meer vervult, slijt hij zijn dagen met het doorzagen van boomstammen. Simon mag zelfs een keer assisteren bij wijze van gunst. Daarnaast wordt er een verjaardagsfeest voor de tweede vrouw van de keizer gevierd en wordt Simon hopeloos verliefd op het dienstmeisje Marielotte.
Dit alles laat ’t Hart binnen enkele dagen gebeuren. Simon wordt in de nabijheid van de keizer en zijn geliefde een kluchtige figuur die voortdurend bezig is met dat wat hij moet zeggen en eigenlijk had moeten zeggen. Als lezer ben je continu bevreesd dat hij iets verkeerds gaat doen. Hij lijkt wel een beetje op de hoofdpersonen uit de romans van Thomas Rosenboom. In die zin is De keizer en de astroloog vernieuwend te noemen binnen het oeuvre van ‘t Hart: de personages, met al hun gekkigheden, zijn ondergeschikt aan het verhaalverloop. Meer dan ooit voel je mededogen met deze mensen. Daarom is deze roman een aanrader voor het echt grote publiek.

COEN PEPPELENBOS

KEES ’T HART: De keizer en de astroloog. Querido, Amsterdam, 310 blz. €18,95.
Eerder gepubliceerd in de Leeuwarder Courant, 24 oktober 2008.

Arthur Japin wint NS-publieksprijs

De overgave heeft vanmiddag de NS-publieksprijs gewonnen. De felicitaties gaan naar Arthur Japin. De roman kreeg 25% van de stemmen, aldus het CPNB.
(foto: bibliotheek Wierden)
De prijs bestaat uit een sculptuur van Jeroen Henneman, een bedrag van €7.500 en een eersteklas jaarabonnement van de NS.

Benne van der Velde met muziek

De opname stamt uit 2005, maar Benne van der Velde is nog geen spat veranderd.

NHL: NHL-magazine verdwijnt

Vrijdag werd bekend dat het NHL-magazine de nek wordt omgedraaid. Het NHL-magazine ziet er niet uit als een magazine, maar als een krant en het is de voortzetting van de NHL-krant. Die oude krant werd als te lastig gezien: daarom kwam er in plaats van een wekelijkse journalistieke krant een maandelijks verschijnend communicatieding. (Op de oude NHL-krant zat een journalist als hoofdredacteur, Berto Merx, afkomstig van de UK. En alhoewel ik wel wat tegen hem had, het feit dat hij mijn column liet censureren was de directe aanleiding om te stoppen voor zijn blad, feit is dat Merx nog wel eens een kritische vraag durfde te stellen en ook nog wel eens een voor het CvB onwelgevallig stuk liet staan.) Daarom verbaast het mij ook zo dat er nu zo heftig gereageerd wordt. De onafhankelijke journalistiek bestond al jaren niet meer bij de NHL. Laten we het laatste NHL-magazine er eens bij pakken.
Voorkant - geen nieuws, maar een leuk voorkantje van twee survivaljongens, met wat ankeilers.
blz. 2 - advertenties
blz. 3 - colofon en inhoudsopgave
blz. 4 - Eindelijk dan: de nieuwspagina. Het nieuws is: 'Toch bezuinigingen voor NHL' waarin Willem Smink alle gelegenheid krijgt om vragen te ontwijken en het 'vlekkenplan' te promoten. Belangrijkste zin 'Of er personeel uit moet, wil de collegevoorzitter niet zeggen.' Tweede bericht: 'Nieuwe huisstijl voor NHL'. Ageeth Huizenga wordt geïnterviewd. Het stukje eindigt met de zin: 'Over de kosten die gemoeid zijn met het ontwikkelen van de nieuwe huisstijl wil Huizenga niets zeggen.' Het derde berichtje gaat over de bezuinigingen bij de catering. Van de twintig man zijn er zes wegbezuinigd, waarmee meteen die zin van Smink uit het eerste bericht onderuit gehaald wordt. Dan nog een berichtje over de onduidelijkheid bij de inschrijfcijfers en een heel klein berichtje over een duik in de Noordzee met de afdeling Welzijn met de gezellige NHL-badmuts. En daarmee is de eerste nieuwspagina vol.
blz. 5 - een artikel van Aleid Velthuis over het motiveren van studenten. Vooral marketingdocent Rob Dingemans heeft handige tips:

Robs laatste tip heet groepsdynamica. 'Zorg dat er een sociaal proces op gang komt, vooral bij eerstejaars. In een klas moet een sfeer van eenheid ontstaan. Lukt dat niet, dan krijg je subgroepjes, een kippenhok en haat en nijd.'

Even een zijpad: sinds wanneer is het gebruikelijk om alleen de voornaam van de mensen te noemen? Ik vind dat een journalistieke fout. Dingemans, geen Rob.
blz. 6 - advertenties
blz. 7 - een artikel van Aleid Velthuis dat heet 'Bore-out versus burn-out'. Hierin mag 'bedrijfmaatschappelijk werker (BMW'er) Elly Breeuwsma' tekst en uitleg geven. Of zij helemaal de juiste is om te interviewen is maar de vraag.

De bore-out roept bij Breeuwsma een ander gevoel op dan de burn-out. 'Ik weet er te weinig van om echt een mening te vormen, maar denk wel dat beiden de oorsprong vinden op het communicatieve vlak.'

blz. 8 - de gezellige rubriek 'Hotspot' waarin een student geportretteerd wordt aan de hand van een aantal steekwoorden. Kleding en accessoires zijn erg belangrijk voor de eerstejaars electrotechniek Marc Snip. Zo heeft hij een lippiercing met een diamanten steentje.
blz. 9 - gezellig interview met een oud-student. Deze keer interviewt Anita Terpstra Jan Pier Brands (ook drummer bij Meindert Talma & The negroes).
blz. 10 - advertenties
blz. 11 - weer een pagina volgeschreven door Anita Terpstra, nu over drie medewerkers van de NHL die weer student zijn geworden.
blz. 12 en 13 - diepte-interview (door Anita Terpstra) met de winnaar van de NHL Erespeld Nelly Terpstra. Een paar kritische vragen: 'Huisdieren?', 'Favoriete vakantieland?' 'Sterrenbeeld?'
blz. 14 - de tweede nieuwspagina! 'Lot stoommachine onzeker': gaat de oude stoommachine mee naar het nieuwe gebouw? Tweede bericht: 'Maritiem Instituut ontwikkelt online cursus' voor mensen die hun kennis van radiocommunicatie willen bijhouden. Derde bericht 'Geen ruimtegebrek NHL-gebouwen'.
blz. 15 - Weer drie interviewtjes, nu met 'zoveelstejaars' studenten. Soms duurt een studie langer dan je hoopt of denkt.
blz. 16 - rubriek 'Commercial break'. Een beetje een onduidelijke rubriek, maar er staat een kort interviewtje in met twee medewerkers van het informatiecentrum: Marjon Goedemoed en Simon Gonlag (en van die laatste krijg ik altijd een goed humeur als ik op school werk). Daarnaast twee ultrakorte boekrecensies (één door Cees Luiten en één door Anita Terpstra).
blz. 17 - Aleid Velthuis interviewt vier christelijke studenten. 'Maar hoe is het om in 2008 als jonge Christen door het leven te gaan?'
blz. 18 - advertenties (gratis lijkt me, voor goede doelen)
blz. 19 - Aleid Velthuis interviewt een studente op haar stageplek en een cd-recensie door Casper Ferwerda.
blz. 20 - coverstory: NHL'ers Dennis en Gatze gaan meedoen aan de Bikkel Survival Run (op het recreatiegebied de Groene Ster in Leeuwarden). Aleid Velthuis interviewt ze.
blz. 21 - Studenten berichten vanuit verre standplaatsen: Taiwan en Afrika.
blz. 22 - Een fotoreportage over de rommel op de NHL onder het motto: 'Keep it clean'.
blz. 23 - Twee columns. De eerste is geschreven door Renate Vasterd en gaat over haar werk 'het realiseren van een Ondernemersnetwerk van alumni'. De column heet 'Uitdaging' en als je het stukje doorleest snap je dat die titel vooral slaat op het kunnen schrijven van een coherent stukje: het staat werkelijk helemaal vol met clichés en jargon.

Daar zien wij een grote uitdaging voor de toekomst: doorbreek die (onzichtbare) grenzen en hokjes, werk samen, versterk elkaar, maak gebruik van ieders expertise en kennis met het belang en de wens van de klanten/afnemers voortdurend in het achterhoofd. Met het multidisciplinaire ondernemerswerk alumni doen wij alvast een voorzichtige stap in die richting. We nodigen jullie van harte uit om met ons mee te doen!

De tweede column is van de vaste medewerker Klaas Jan Huizing. Die kan tenminste schrijven.
Achterkant: Student Friso Visser mag vertellen over zijn studentenkamer in de rubriek 'student&kamer' en de fotostrip waar je niet zo om hoeft te lachen: '3hoog'.

Kritiek is er niet te vinden in het NHL-magazine. Er is geen debat, er zijn geen opiniestukken en dat is al jaren zo. Aleid Velthuis en Anita Terpstra schrijven de halve krant vol en hebben slechts twee nieuwspagina's tot hun beschikking. Dit is de kans voor Willem Smink om te laten zien dat hij werkelijk durf heeft. Stel een paar mensen aan die werken volgens journalistieke principes. Juist in een tijd van bezuinigingen heb je baat bij mensen die echt vertellen hoe de vork in de steel zit. Laat die redactie onafhankelijk werken. Maar misschien heb je daar juist liberalen voor nodig, mensen met intellectuele moed.

Jos van Hest bewaart geheim

Dichter Jos van Hest legt uit hoe je een geheim kunt bewaren (het loopt slecht af).

Presentatie Anton Brand Liefdeknopen

Toet literair Groningen was uitgelopen voor de presentatie van Liefdeknopen, het jongste boek van Anton Brand. De chroniqueur van het stadse literaire leven Herman Sandman was uit de binnenlanden van Oost-Groningen overgekomen en ook de hoofdredacteur van Schrijven ,Louis Stiller, had weer, trein en bus getrotseerd en was uit het Hogeland afgezakt. We zagen een Gerrit Krol, een Anneke Claus, een Lupko Ellen (die net een nieuw manuscript had aangeleverd), een Roos Custers die na een succesvol leven als festivaldirecteur nu de consumptiebonnen mocht afscheuren.


Maar ook toet bestuurlijk Groningen was aanwezig: we telden een rector magnificus, drie wethouders, een ex-wethouder, een burgemeester en nog wat loslopend bestuurlijk wild. De prettige obers konden het in het begin wel rustig aan doen, maar naarmate de middag vorderde, werkte men dat het een aard had.


Het publiek bleef maar toestromen. Zelfs de deuren van een zijzaal van de Coendershof werden opengezet om iedereen te bergen.

Maar uiteindelijk zat iedereen en kon Douwe Draaisma een lofrede houden, waarna Anton Scheepstra van uitgeverij Passage het eerste exemplaar overhandigde. Dat eerste exemplaar gaf Anton meteen door aan het petekind van zijn ouders. En toen konden we eindelijk luisteren naar de eerste keer dat de auteur voorlas uit zijn boek.




Terwijl Anneke Claus en ik buiten even voor de gezelligheid meegingen om wat nostalgisch rook op te snuiven van de paria's van de moderne party's, ging binnen het signeren maar door en door en door. Volgens mij heeft Anton anderhalf uur achter elkaar handtekeningen gezet en heeft hij niet of nauwelijks tijd gehad om met mensen te praten. Het was een signeerfile van jewelste. Wat moet je anders? Zelfs Kester Freriks was overgekomen uit Amsterdam en die laat je niet zonder handtekening vertrekken. Ook de uitgever ('je bent toch niet van de belastingen') was aan het eind van de dag een gelukkig man.

Nostalgie op zaterdag: The Singing Detective

Laatst zei ik tegen de Directeur dat ik The Singing Detective een van de beste tv-series ooit vond. Tot mijn schrik kende hij die tv-serie niet. Te jong.
Hier een paar YouTube-clips. Ook nu zijn de clips nog fantastisch.

Harry Mulisch - Twee vrouwen voor dummy's

Naast een gewone editie van Twee vrouwen is in de bibliotheken ook een Twee vrouwen voor dummy's verkrijgbaar, of om het politiek correcter te zeggen, een Leeslicht-editie.
Daar is iets geks mee aan de hand. Ze hebben namelijk de tamelijk onzinnige citaatregels uit Renkema's Schrijfwijzer overgenomen voor dit boekje. Dubbele aanhalingstekens die ook nog eindigen voor de komma (maar weer na de punt en het vraagteken). De manier dus waarop geen enkele uitgever boeken uitgeeft.
Normaal is dit:

'Dat kon wel laat worden,' zei ik, terwijl ik hoopte dat mijn verbluffing niet uit mijn ogen zou schijnen, 'in elk geval na het eten. Er is weer een vergadering op de subfaculteit. Herrie over een professor,' legde ik aan mevrouw Nithart uit.

De Leeslicht-editie zet elke nieuwe zin op een nieuwe regel, kort de tekst nogal drastisch in gebruikt die vreselijke citaatregels en dan krijg je dit:

"Dat kan wel laat worden", zeg ik dan.
"Er is een vergadering op de universiteit."

Het stukje tekst dat ik laatst van commentaar is ook tamelijk gesnoeid in de Mulisch-lightversie.
Laura zit met haar jongere vriendin Sylvia in het vliegtuig naar Nice. daar woont de moeder van Laura. En net als Sylvia wil Laura de lesbische verhouding verborgen houden voor haar moeder. Dat leidt tot een conflict in het vliegtuig.

'Je hebt me alleen meegenomen om me te kunnen verbieden je moeder te leren kennen. Dat is je hele plezier.'
Ik keek haar aan.
'Als ik naar jou luister,' zei ik, 'heb ik het gevoel of ik onder zo'n kei in een vochtige tuin kijk, en al die pissebedden zie krioelen.'
Meteen had ik spijt, dat ik dat had gezegd. Haar ziel was minder zacht dan haar vlees en de streling van haar jongenshanden; ik weet niet wat voor substantie de ziel moet hebben, maar de hare deed mij denken aan een ei: een harde witte schaal, die niet meegaf, maar die plotseling breken kon en dan een massa vormloos slijm losliet.'
'Waarom zeg je zulke dingen?'
Zij brak. Haar gezicht schoot in die bodemloze gekweldheid.
'Heb je me eindelijk zo ver?' snikte zij.
Ja, ik had haar eindelijk zo ver, wilde haar wel op mijn arm nemen, zoals in wegrestaurants de zweedse moeders hun zuigelingen. Zij was er opeens.
'Wat is er dan? Zeg het me. Wat heb je nu voor groot verdriet? Het is toch niet omdat ik iets lelijks zeg, dan kun je me toch ook een klap geven, of je schouders ophalen en uit het raampje kijken. Als je dat doet, kun je nu trouwens Parijs zien liggen. Er zit heel iets anders achter, zeg het me, wat is het?'

De Leeslichtversie gaat aldus:

Ik ben kwaad.
Daarna zeg ik nog een paar akelige dingen en Sylvia breekt.
"Heb je me eindelijk zover?" snikt ze.

Zoek de verschillen.

Martin Ros: de hoogtepunten van 25 oktober

Het loopt tegen de kerst, zegt Martin Ros op het eind van het programma op radio Selexyz, vlak nadat hij ongezouten zijn mening heeft gegeven over Marokkanen. Die Aboutaleb hoort in Marokko!

Peter Vermaas - In God we trust

- McCain komt er ook in voor, want de republikeinen hadden ook een grote aanhang in die groeperingen [geloofsgemeenschappen in de VS,cp]. Het is eigenlijk een strijd geweest wie de meeste aanhang had en nu, nu het erop aankomt, denk ik toch dat de meeste aanhang komt dit keer van de democraten. De democraten. Het is natuurlijk, ja Jezus is iets democratisch, niet? En dat hangt er wel mee samen.
- Dan heeft ie ook een stukje - ik heb 't er vanmorgen al in gelezen, opnieuw - heel merkwaardig: over de country-music. Ik heb vroeger ook vaak meegehuppeld, weet je wel. Mooie, lekkere, volle vrouwen! Was een genot om aan mee te doen.
- De vrouwen komen ook op je af in prachtige, witte gewaden met die mooie, uitpuilende borsten. Daar was, daar viel ik het meeste op, maar ze zongen prachtig. Die country-music is protestants, is evangelisch, is irenisch, is aardslievend, noem maar op.

F.M. Dostojewski - Duivels

- Het zit dus in een map, hè? Selexyzpresentator: Een soort cassette ja.
- Toen was het veel erger [dan nu tijdens de kredietcrisis, cp]. De negentiende eeuw! Met tsaar Nicolaas! Het was verschrikkelijk. Je hebt toch die goelag gehad? Die liep door heel Siberië heen. Je had wel twintig kampen. De mensen die binnenkwamen gingen van schrik al dood. Want het was altijd vijftig graden vorst 's winters. En verwarming hadden ze niet. Wat wil je nou toch? Pure terreur, erger dan onder Hitler. Die roeide de joden uit, wat ook verschrikkelijk was, maar zij roeiden eigenlijk iedereen uit en dan vooral de intellectuelen enzovoort die werden verdacht, die waren tegen 't regime dus die gingen daar naartoe.

Jan Blokker, Jan Blokker en Bas Blokker - Nederland in twaalf moorden

- Bovendien: Nederland - België, daar doe je wel eens een grapje over. Ik behoor ook tot degenen die het liefst over België heen rijden, zodat je meteen in Frankrijk bent. Jaha, zo'n leuk land is het niet. Je hoort nu wat ze weer geflikt hebben met die banken. Verschrikkelijk.
- Ze laten weg de grote man, die dus ook vermoord is, misschien premier van Nederland had geworden, je weet wie ik bedoel. Selexyzpresentator: Pim Fortuyn. Ja!
- Het is een boek dat je dus koud en naar over de rug rolt.
- We zitten nu één miljoen, anderhalf miljoen islamieten. Over twintig jaar zijn er vier miljoen. Ze hebben alle grote steden in handen. Alle burgemeesters zijn net benoemd. Heb je 't gezien? Mo [?] Marokkaan, want hij brengt al zijn vakanties door in Marokko. Die man hoort in Marokko. Waarom moet die burgemeester van Rotterdam worden? Selexyzpresentator: Aboutaleb heeft u het over. Ja, dat mag jij me nou voor de vijduizendste keer uitleggen, maar ik geloof er ook niet in. We, het islmiseren. Er is een islamisering aan de gang. En islamieten weten van niks. Die hangen gek[ke] leuzes aan uit de Koran uit de zevende eeuw. Die gezinnen: ga er maar naast wonen in Den Haag-Zuid. Is helemaal geïslamiseerd. Daar kun je 's avonds niet over de straat lopen. Daar komt, daar gaat de deur open en elk jaar komt er weer een kind uit, hè. Want ze hebben een enorme voortplantingsdrift. Ook dat nog. Dat zijn toch problemen? Hoe wil jij die oplossen? Met weer een commissie? En weer een rapport? En weer een spreekkamer in de Tweede Kamer? D'r lost niks op! Het moet hard tegen hard. En daarom die maatregelen die ze nu willen nemen tegen die Marokkanen vind ik heel juist, hoewel ik ook op Marokkanen gesteld ben, want het zijn geweldige voetballers, dat weet je.

Arthur Japin - Zoals dat gaat met wonderen

Toespraak gehouden bij de presentatie van het Privé-Domein-deel Zoals dat gaat met wonderen van Arthur Japin, als hij me gevraagd had een toespraak te houden en als er een presentatie was geweest

Geachte aanwezigen,
Arthur Japin heb ik voor het eerst ontmoet in 1998 of 1999. De precieze dag weet ik niet meer, want ik houd geen dagboek bij. De zwarte met het witte hart was net uit en net begonnen aan de triomftocht die Arthur over de hele wereld zou voeren. Het interview vond plaats in Westerbork. In de zaal zaten meer dan honderd vrouwen. Toen al. Het gesprek ging gemakkelijk. Er was, denk ik, echt contact. Na afloop wilde ik de schrijver ten afscheid zoenen, maar ik zag er maar vanaf. In plaats daarvan gaf ik hem een Tzum, met de vraag of hij een keer de rubriek 'Het Schetsboek' wilde vullen. In vliegende haast vertrok hij naar de trein. Ik en de mensen van de organisatie om me heen wisten dat we een bijzondere avond hadden meegemaakt, maar we konden niet benoemen waar het aan lag.
Op de lange terugweg naar Groningen deelde ik aan twee vriendinnen Drentse turfjes uit, truffelachtige chocolaatjes die ik van de organisatie had gekregen. Lekker en knapperig, maar mij net iets te wee.
Twee dagen later kreeg ik een mailtje van Arthur. Of ik die turfjes al had gegeten. Hij was er een beetje misselijk van geworden en toen hij opnieuw in het zakje keek, begreep hij waarom: er kropen maden in rond.
Bij ons was het zakje leeg gegeten tijdens de autorit.

Zou zo'n anekdote nu ook opgeschreven kunnen zijn door Arthur Japin? Ik waag het te betwijfelen. Misschien heeft hij er wel melding van gemaakt in zijn dagboek, maar om dit nu te publiceren? Gelukkig voor Tzum bleef het niet bij die turfjes-mail. Arthur schreef een Schetsboek en vond het genre zo leuk dat hij vaste medewerker van ons kleine literaire blad werd met zijn eigen rubriek 'Carte blanche'. Grote stukken die in Tzum stonden, zijn nu terug te vinden in dit boek. Ik ben een beetje jaloers op dat boek. Ik had het zelf wel willen uitgeven. Niet omdat Arthur Japin inmiddels een grote naam is geworden, wereldwijd, maar omdat ik deze dagboekfragmenten, samen met zijn verhalen, tot zijn beste werk vind horen.

Ik vind literatuur het interessants op het moment dat het persoonlijke leven van de schrijver het fictieve product (boek, gedicht, film etc.) raakt. In mijn 'poëtica' is dat het schimmige argument van de authenticiteit of de echtheid achter het verhaal. Onmeetbaar en daarom redelijk onwetenschappelijk, maar bij mij vaak wel de belangrijkste reden om een boek te waarderen. Bij de schrijver Japin kom je dan volledig aan je trekken, want hij is Kwasi, hij is Lemmy, Lucia, Granny. Het dagboek geeft je inzicht in het wordingsproces van de romans. Uitspraken die Arthur doet over zijn persoonlijke leven zie je later, soms jaren later terugkeren in zijn romans. De tweede notitie in Zoals dat gaat met wonderen stamt uit januari 2000 en gaat over een mier.

Een mier loopt over de tegels van een keuken. Hij rolt een broodkruimel voort. Een vrouw vult een emmer. Ze pakt een schrobber en giet het water uit over de vloer. De mier ziet de vloedgolf op zich af komen.
Niets is erger dan iets anders.

Zeven jaar later zien we die mier weer opduiken in de roman De overgave. Dan worstelt de mier in een plas bloed en Granny kan op dat moment alleen maar overleven door haar aandacht te houden bij dit hele kleine leven.

Een andere reden om van de dagboeknotities van Arthur te houden is dat er zoveel in gebeurt. Ik heb veel dagboeken gelezen en heus ik houd ook van die dagboeken waarin de schrijver om twaalf uur ontwaakt, een beschrijving geeft van zijn ontbijt, de moeilijke stoelgang en de hoeveelheid sigaretten en drank die hij gedurende dag consumeert, maar nog liever heb ik dan Japin die in Afrika en Amerika en Indonesië en god weet waar rondreist, mensen ontmoet, terecht komt in de meest vreselijke omstandigheden: vliegtuigen die getroffen worden door de bliksem; in een auto rondrijdend in Texas waar zo'n noodweer heerst dat het tot rampgebied verklaard wordt; in de Oekraïne toevallig de vergeten moeder van Poetin ontmoeten etc. etc. etc. Je vraagt je af waar hij de tijd vandaan haalt om boeken te schrijven. Voor mij hoeft hij dat ook niet meer te doen. Ga de rest van je leven rondreizen en beschrijf die reizen. Heerlijke lectuur.

Arthur Japin is een moralist. Hij wil zijn publiek een les leren. En dat is dan ook nog vaak een positieve les. Dat is dubbel fout in de ogen van de moderne literatuurcriticus. De lezer moet zelf immers maar de lessen trekken en zelf een moreel standpunt innemen. In het begin stuurde ik wel af en toe een opmerking van die strekking naar Arthur. Of die zin en die zin niet geschrapt konden worden. Later ben ik ermee opgehouden. Arthur Japin had carte blanche, dan moet je hem dus niet iets gaan verbieden. Daarnaast begon ik me steeds meer af te vragen waarom ik ertegen was. Vooral, vermoed ik, omdat andere mensen ertegen waren. De schrijver heeft in onze samenleving al lang niet meer een positie waarin hij 'wijze' dingen mag en kan zeggen. Van dat podium is hij allang naar beneden getrokken. In die zin is Japin een ouderwetse schrijver gebleven. Hij heeft nog steeds maatschappelijke overtuigingen en politieke voorkeuren en hij deelt ze ook nog. Zo zie we zijn minachting voor het gedrag van oud-minister Herfskens die op bezoek is in Afrika en totaal geen belangstelling toont voor haar gastheren. Zo merken we dat Japin woedend wordt op al te gemakkelijke opinies na 9/11 en zelfs een regelrechte afkeer heeft van het 'recht op kwetsen' dat wordt opgeëist na de dood van Theo van Gogh. En in die minachting, woede en afkeer herken je vaak de motieven die (vaak) direct herleidbaar zijn uit zijn jeugd. Ik vind het wel prettig dat iemand tegengas geeft op het moment dat iedereen roept dat kwetsen mag. Moralistisch? Heel goed. Wel meer schrijvers zouden zich mogen uitspreken over politieke kwesties.

Ben ik al over mijn tijd heen? Maar ik wil juist nog iets zeggen over de opbouw van het boek. Die vind ik ook uitgekiend. In interviews heeft Japin gezegd dat hij veel meer materiaal heeft dan hij nu publiceert. Ik weet dat een beetje vanaf de zijlijn. In sommige jaren zie ik ook wat hij weglaat. Hopelijk wordt ook dat nog eens gepubliceerd, want het dagboek zoals het er nu ligt, is me veel te dun, als ik nog wat kritiek mag spuien. Hans Warren had er wel vijf boeken uit gesleept en zo heel veel gebeurde er nu ook weer niet in diens leven.
Wat ik knap vind aan het dagboek van Arthur is dat hij ernst en luim met elkaar in evenwicht brengt. Over die ernst is wel genoeg gezegd: die vind je in zijn stukken over zijn schrijverschap, de politiek en zijn jeugd. Onderbelicht zijn de komische kanten van het dagboek. Ik kan erg lachen om passages als deze:

Zomaar een formule voor geluk.
'Ik heb zo'n diep melancholiek zondagavondgevoel,' verzucht ik.
'Ik ook,' beaamt Ben, 'zo'n akelig zondagavondgevoel.'
'Het is dinsdagmiddag,' zegt Lex.

Zoals dat gaat met wonderen staat vol met wonderen en passages vol zelfrelativering. Als hoofdredacteur en als gewone lezer beveel ik dit boek iedereen aan: het is prachtig, ontroerend en humoristisch. Arthur Japin is ook de enige schrijver die veel reacties oproept bij de lezers van het blad. Dat is vooral het geval op de momenten dat hij een aflevering overslaat. Dan krijgen we mailtjes dat ze Japin missen. Dat zegt genoeg, lijkt me.

(Buiging / af)

A. Marja is binnen

De roman Snippers op de rivier en de bloemlezing Ergens halverwege zweven zijn gearriveerd op de uitgeverij. Altijd een hele geruststelling als de boeken er op tijd zijn.

Ingmar Heytze wint C.C.S. Croneprijs

De Utrechtse dichter Ingmar Heytze wint de belangrijkste prijs van de stad Utrecht: de C.C.S. Croneprijs. Het enige probleem lijkt me nu: wie presenteert de uitreiking?
Lees het bericht in Trouw.

Groningen zoekt nieuwe stadsdichter

Het stond vanmorgen in het Dagblad van het Noorden, anders had ik het niet geweten: de gemeente Groningen zoekt een nieuwe stadsdichter als opvolger van Rense Sinkgraven. De aanmeldingstermijn sluit op 17 november!

De benoemingscommissie voor de stadsdichter 2009- 2010 bestaat uit de volgende personen:
de heer Doeke Sijens, hoofd van de stadsbibliotheek in Groningen en auteur in het Nederlands en het Fries;
mevrouw Ilona Duits werkzaam bij boekhandel Selexyz in Groningen;
de heer Maarten Praamstra, voorzitter van Literair Dispuut Flanor.
Indien u uzelf of iemand anders wilt voordragen voor de functie van stadsdichter, dan kunt u dit schriftelijk kenbaar maken. De schriftelijke aanmelding voor het stadsdichterschap gaat vergezeld van een actueel CV, een lijst met publicaties en/of optredens en een aantal recente gedichten.

De criteria voor deelname zijn gelukkig ruim:

Kandidaten voor het stadsdichterschap moeten aan de volgende voorwaarden voldoen:
De dichter is woonachtig in de gemeente Groningen;
Het werk van de dichter is van professioneel niveau, dat wil zeggen dat de dichter al eerder werk heeft gepubliceerd en/of met eigen werk heeft opgetreden. Ook dichters van wie het werk gereed is voor publicatie komen in aanmerking voor de functie van stadsdichter.

Kijk op deze site voor de goede adressen.

Arjen Duinker en Frank Hoekmeijer (2)

Nu ook in het Engels!

Gijsbrecht van Aemstel in Uruzgan

Ab Gietelink van theater Nomade kwam ons van tevoren nog waarschuwen: ze speelden het stuk Gijsbrecht van Aemstel in het zeventiende-eeuwse Nederlands van Vondel. Geen moderne vertaling. En toch was de voorstelling experimenteel, volgens hem, omdat de setting niet Amsterdam was, maar Uruzgan en de hoofdrolspelers in Afghaanse kledij rondliepen.
We zaten in het koor van de Martinikerk en we hoorden dus af en toe Arabische muziek en het 'Allah Akbar' galmen tegen de gewelven. Voor een stuk dat speelt in het begin van de veertiende eeuw, geschreven in de zeventiende eeuw en daar eigenlijk ook al een commentaar op is, lijkt de moderne setting wat al te meerlagig, maar je ging wonderwel mee in deze uitvoering. Wel had je af en toe last van een verschuivende loyaliteiten. Het leger dat Amsterdam binnentrekt werd nu gespeeld door het Nederlandse leger (dat Uruzgan) bezet en je eerste reactie is dan ook: pak die Gijsbrecht!
Door projectie van film en video op de decorstukken en soms op de spelers werden prachtige lichteffecten gesorteerd. Belichting achter het koor zorgde zelfs voor nog meer effect.
En hoe vreemd is het om de hele Rey van Klaerissen dat begint met:

O Kerstnacht, schooner dan de daegen,
Hoe kan Herodes ’t licht verdraegen,
Dat in uw duisternisse blinckt,
En wort geviert en aengebeden?

te horen uitspreken op de melodie van een islamitisch gebed.
Een bijzondere ervaring. De Gijsbrecht is nog twee keer in Groningen te zien en reist dan verder naar Hoorn, Vlissingen, Breda, Gorinchem, Assen en Amsterdam. Kijk op de website voor de precieze data en tijden.

Bram Douwes op bezoek bij Perdu

Joost Baars en Tina Martini van Perdu worden ondervraagd door Bram Douwes. Eerste vraag: 'Mevrouw Martini: Hoe gaat het eigenlijk met de poëzie?'

Bie de Lidl-hype

Voorheen de Bende mit Pazzipanten laat weten dat er inmiddels een heuse hype is ontstaan rond het lied 'Bie de Lidl'. De YouTube-filmpjes worden driftig bekeken. Er zijn er al drie:



En ook kinderen slaan helemaal op tilt bij het lied:

Er is zelfs al een eigen Bie de Lidl-Hyves.

Hier de tekst zodat iedereen aan de karaoke kan.

Wie kopen kouk bie de Lidl
Schuddeldouken bie de Lidl
Der stait n file bie de Lidl veur de deur

Mooi bouk bie de Lidl
Eethouk bie de Lidle
Joa wie goan noar de Lidl doarveur

Kroketten bie de Lidl
Veur t gourmetten bie de Lidl
Luchtbedden bie de Lidl mit pomp

Chips bie de Lidl
Halve kips bie de Lidl
En ham bie de Lidl per Homp

Klompen bie de Lidl
Fietspompen bie de Lidl
Haile fietsen bie de Lidl mit stuur

Wasmiddel bie de Lidl
Large en middle bie de Lidl
En het is bie de Lidl nait duur

Barbecue bie de Lidl
En ragout bie de Lidl
En de tip van de Lidl van de week

Drij van de Lidl
Veur twij van de Lidl
En meel van de Lidl veur de cake

*Dingdong*
Deze week bij de Lidl in de aanbieding
Zes tompoucen voor maar 0,99 eurocent
Rozenmest en rododendronmest
En natuurlijk ook dit:

Bifocale varifocus brillengloazen bie de Lidl
Bloumvoazen bie de Lidl
Rooie wien bie de Lidl per deus

Aigen maark bie de Lidl
Das t waark bie de Lidl
Want ze bin bie de Lidl serieus

Kipsaté bie de Lidl
Keessoufflé bie de Lidl
En ze hebben bie de Lidl ook pap

Limonoade bie de Lidl
Chocoloade bie de Lidl
Joa dat ligt bie de Lidl in t schap

Sigaretten bie de Lidl
En tabletten van de Lidl
Veur de Lidl vermoageringskuur

Moar dij pillen van de Lidl
Most nait willen bie de Lidl
Krigst een ring rond de billen van vuur

Dikke worst bie de Lidl
Kippenborst bie de Lidl
En gain vlokken bie de Lidl van Venz

En veur deur van de Lidl
Directeur van de Lidl
In Mercedes van de Lidl van Benz

Anton Brand en Liefdeknopen

Anton Brand krijgt het druk de komende weken. Zijn boek Liefdeknopen wordt aanstaande zondag gepresenteerd (van 15.30 uur tot 17.30 uur
in De Coendersborg, Coendershaag 1, Groningen). Vandaag ging zijn website de lucht in (alhoewel de url nog niet helemaal meewerkt).
Vrijdag wordt hij geïnterviewd op TV-Noord door Cunera van Selm.
Volgende week zondag interview ik de schrijver in boekhandel Athena's / Van der Velde, Akerkhof 45-47, Groningen.
Op 9 november gaat Henk Hofstra in gesprek met Brand vanaf 15.30 uur tijdens "Op zondag" in De Oosterpoort, Trompsingel 27, Groningen.

Ronnie Terpstra op shortlist beste boekverkoper

Ronnie Terpstra (op de foto links) van boekhandel Van der Velde uit Leeuwarden is doorgedrongen tot de shortlist van de verkiezing tot beste boekverkoper. Daarmee is dus de enige kandidaat uit drie noordelijke provincies door. Dit is de hele shortlist:
Ivan Borghstijn – Boekhandel Nawijn en Polak - Apeldoorn
Emile Brouwer – Boekhandel Comenius – Naarden
Karien Hilbers – Eerste Bergensche boekhandel - Bergen
Arno Koek - Boekhandel Blokker - Heemstede
Ronnie Terpstra – Boekhandel van der Velde – Leeuwarden
Een vakjury onder leiding van Frank Westerman gaat nu de winnaar kiezen.

Lees hier een diepte-interview met Ronnie Terpstra.

D's en t's

Gisteren 'Kaspersky Anti-Virus' geïnstalleerd op mijn moeders computer. Daar kunnen ze ook nog wel een lesje werkwoordspelling gebruiken.

Presentatie A. Marja

Op vrijdag 31 oktober zullen drie A. Marja-uitgaven worden gepresenteerd. De bloemlezing Ergens halverwege zweven, de heruitgave van Snippers op de rivier en een speciaal Tzum-nummer.
In aanwezigheid van Tineke Schuur-Kaspers, de laatste vrouw van Marja, Dolf Mooij, de zoon van Marja zullen Jan Glas en Karel ten Haaf gedichten ten gehore brengen. Nick ter Wal en Coen Peppelenbos (de samenstellers) zullen korte inleidingen geven op het werk van Marja. Daarnaast zullen unieke opnamen te horen zijn van de in 1964 gestorven dichter en schrijver.

De avond begint om 20.00 uur, bij Selexyz Scholtens te Groningen. We willen graag weten of mensen komen, dus reserveren is gewenst (info(at)kleineuil.nl). De toegang is gratis.
Klik op het plaatje voor de vergrote officiële uitnodiging.

Tommy Wieringa prijst boeken aan

Nog een deel uit de Nightwritersserie op YouTube.

Wie nog geïnteresseerd is in de boekenkeuze van A.F.Th. van der Heijden, Susan Smit, Wilfried de Jong, Kluun en anderen, klikke hier.

NHL: Willem Smink weblogt (4)

De allerhoogste baas van de NHL heeft een weblog. Omdat deze alleen voor ingewijden te zien is, geef ik graag een korte samenvatting. Deze keer twee blogjes ineen, want de laatste keer dat ik Willems blog behandelde was een tijd geleden. Op 24 september blogde hij over zijn 'Oude kennissen', daarna moesten we tot 8 oktober wachten op de inspirerende blog 'Onder en boven de streep'.

De afgelopen week is veel tijd gaan zitten in geldkwesties. De hogeschool kent vijf- en acht- maandsrapportages en de jaarrekening. De rapportages geven een beeld van het verloop van uitgaven en inkomsten. En van de realisering van resultaatsafspraken.

De realisering van resultaatsafspraken. Dat is de taal van een oud-PvdA-bestuurder. En dan vinden ze het nog gek dat kiezers bij bosjes weglopen. Maar Willem is bij ons geen PvdA-er; hij is bestuurder en bestuurders schrijven nu eenmaal gruwelijk. Laten we nog zo'n zin doen.

Met dit systeem van kaderstelling ontstaat er binnen instituten en afdelingen de ruimte voor eigen beleid.

Je zou zin op zin moeten vertalen om er nog wat van te maken, maar bij Willem is dat hopeloos. Willem wil bijvoorbeeld zeggen dat ze als bestuurders geen idee hebben hoe het geld bij bosjes verdwijnt in die instituten, maar hij schrijft:

Er wordt momenteel gewerkt aan een methodiek om beter inzicht te krijgen in financiële verplichtingen.

De instituutsbazen kunnen hun borst natmaken: dat betekent een hoop bureaucratie erbij. En voor alles bonnetjes inleveren!
Het is een 'tijd van krappe budgetten', schrijft Willem. We eindigen dit jaar zelfs met een verlies ('onder de streep').

En dat komt niet door de kredietcrisis.

Nee, dat komt door de nieuwbouw die 34 miljoen te duur is uitgevallen. Maar daar kan Willem niets aan doen: dat hoorde nog bij zijn voorganger Frans (20.000 euro bonus) Kuiper en zijn huidige medebestuurder Diane (10.000 euro bonus) Keizer.

En nee, we koersen niet af op een faillissement. Maar wel blijft het, vooral volgend jaar, zaak scherp de budgetten te bewaken en een bezuiniging door te voeren. (...) Als we er in slagen deze budgettaire maatregelen te realiseren, dan komen we in 2010 weer boven de streep uit.

En Willem ziet dan al weer mogelijkheden om te investeren! Zo eindigt hij toch weer positief.

Laten we maar meteen het daarop volgende blogje behandelen dat 'Ander Onderwerp' heet en geplaatst is op donderdag 16 oktober. De eerste zin luidt

Nu even niet een blog over de NHL.

Dat lijkt wel heel veel op de titel van het blogje dat ik vorige week woensdag schreef over de in Zuid-Afrika omgekomen student Niels Kolkman. Willem schrijft echter over Friesland en Leeuwarden.

Een tijd lang ben ik in die andere hoofdstad van het Noorden, Groningen, bestuurlijk actief geweest. In Fryslân ben je dan een tijdje besmet met het ‘Grinslân’-virus. Een aandoening die na verloop van tijd vanzelf schijnt te verdwijnen.

Eindelijk eens een ironische formulering. Goed zo, Willem. Ik geef je meteen een waarschuwing erbij: pas op met dat soort ironie, de meeste Friezen hebben daar geen gevoel voor.
Maar dan gaat het in het blogje verder over de bestuurlijke lagen in de provincie en de gemeentelijke herverdeling.

Allemaal burgemeesters in bijna dezelfde schaal als die van Ferd Crone.

Voor rondreizende ex-bestuurders van de PvdA is de (salaris-)schaal natuurlijk een belangrijk punt. Zouden die nu meer of minder verdienen dan Frans Kuipers vorig jaar?
Willem gaat door op de 'economische ontwikkelingen', de 'groeicijfers' en de kwaliteit van de banen en stelt uiteindelijk de vraag wat wij (van de NHL) zelf kunnen bijdragen aan die groei:

we investeren in Leeuwarden met onze nieuwbouw. Daarmee is voor vele jaren zeker gesteld dat Leeuwarden blijft bruisen.

Er is een direct oorzakelijk verband tussen onze nieuwbouw en het bruisende Leeuwarden!

Verder zijn we druk bezig met het versterken van kennisnetwerken tussen ons en het plaatselijk bedrijfsleven. Dat draagt bij aan nieuwe economische groei. En maakt Leeuwarden anders en sterker dan veel van zijn concurrenten.

Zou dat ook ooit gemeten worden? Of zou dit ook bestuurstaal zijn: het lijkt heel veel te zeggen, maar in werkelijkheid staat er niets concreets, niets meetbaars, niets aantoonbaars.

Marcel Reich-Ranicki bedankt voor de eer

Het gebeurde al meer dan een week geleden, maar het is erg komisch om te zien: de gevreesde criticus van de Der Spiegel, die op tv reputaties kon maken en breken, bedankt voor een grote tv-prijs tot verbijstering van iedereen die in de zaal zit. Hij noemt het programma waar hij vier uur bij heeft gezeten 'Blödsinn'. Je ziet de sterretjes in de zaal giechelen om die rare, oude man. Maar bravo!

(Ik zag dat de Papieren Man mij al weer voor was geweest)

Hafez in Friedrichsdorf

Friedrichsdorf, Hafez
Originally uploaded by coen peppelenbos

De graffiti in het kleine plaatsje waar we logeerden tijdens de Buchmesse was toch van ander niveau dan in Nederland. Daar stond zomaar een gedicht van Hafez op de muur achter ons hotel, nog achter de parkeerplaats.
Het leven wordt wel vrolijker met dit soort muren.

Victorie: op de Leestafel

Een recensie door 'Dettie' op de website van de Leestafel. Positief, maar met enige bednkingen. Het leuke van deze bespreking vind ik dat Dettie het eerste deel het beste vindt, terwijl anderen weer een voorkeur uitspraken voor de andere twee delen.

Er is weliswaar nog een afsluitend kort deel maar dat doet tekort aan het mooi opgebouwde eerste deel. Jammer dat deze constructie gebruikt is want zowel deel een als de verdere delen zijn zeer de moeite waard, alleen niet in één boek.
Dat Coen Peppenlenbos op schrijfgebied heel wat in zijn mars heeft is met dit boek echter wél duidelijk geworden.

De werkkamer van Arthur Japin

Ik hield altijd al dagboeken bij, maar dat was nooit voor publicatie bedoeld. In 1999 ben ik toen, min of meer als proef, begonnen met het publiceren van een stuk uit mijn dagboek in Tzum, het literair tijdschrift uit Groningen. Dat beviel zo goed dat het uitgroeide tot een serie en er uiteindelijk in elk nieuw nummer een stuk uit mijn dagboek te lezen viel.
Ik vond het een prettige manier van werken. Ik kreeg zo de kans om een kwart jaar van mijn leven samen te vatten en er uit te pikken wat voor mij relevant was. Via de publicaties in Tzum ben ik toegegroeid naar het moment dat ik tegen De Arbeiderspers kon zeggen dat ik klaar was voor het uitbrengen van een echt boek met dagboeknotities.

Lees het hele interview door Sebastiaan Kort met Arthur Japin over Zoals dat gaat met wonderen op de site van de NRC en bekijk de foto van de werkkamer van de auteur.

Arjen Duinker en Frank Hoekmeijer

Arjen Duinker daalt met de roltrap (in Antwerpen?) en leest het gedicht 'Leve wie?' voor. In tegengestelde richting zien wij Frank Hoekmeijer naar boven komen.

Martin Ros: de hoogtepunten van 18 oktober

Hitler en de Tweede Wereldoorlog, je kunt er Martin Ros midden in de nacht voor wakker maken. Hoe Ros zelf de deportatie van Putten heeft meegemaakt en andere hoogtepunten uit weer een aflevering van Radio Selexyz.

Margreet van Westing - De kinderen van Putten

- Selexyzpresentator: U was er ook al in die tijd. Niet in Putten, maar... Ik was er ook al. Daarom moet ik - ik spreek hier met gebroken stem over omdat ik zat als klein jongetje, ik was het negende kind van thuis, het laatste, mijn moeder ging van schrik naar de dor.. naar de dokter: d'r komt toch niks meer? Nee, zei ie, het is veel erger, d'r komt er nog één. Dat was ik. Ik zat dus achterop die tandem, mijn vader en moeder die daarheen gingen, het is vlak in die tijd geweest. '37 ben ik geboren dus je kunt het wel nagaan. Ik heb 't an, ik heb 't eigenlijk aan den lijve meegemaakt, want ik viel tijdens die rit van Nijkerk naar eh Putten, wat ze dus deden op die tandem, mijn vader brak het zweet uit, want mijn moeder die fietste helemaal niet mee en gaf aldoor dropjes aan mij en die zei op een gegeven ogenblik: Man, stop eens, hij is weg! Dus ik was van die fiets afgegleden in die hitte en lag tevreden snurkend aan de kant van de weg. Zo is het dus een heel levendige herinnering.
- Dat wil ik hier nog wel eens nadrukkelijk herhalen; het is ook mijn persoonlijke mening, vind ik, dat je niet te dicht bij die Duitsers moet komen. Laat ze maar rustig in Duitsland zitten, ze zijn al heel onschuldig, laten ze dat maar geloven. Selexyzpresentator: Ook nu nog, bedoelt u. Ja, maar ze waren niet onschuldig. Ze hebben die mensen vreselijk behandeld. Twee procent kwam d'r terug. Godverdomme!! Ze hebben die mensen kapot gemaakt!!! Selexyzpresentator: Da's waar. Jazeker. Selexyzpresentator: Maar Duitsland gaat wel goed met haar verleden om of vindt u van niet. Ja, laat ze maar doen, na zestig jaar, Jezus Christus. Ze weten nauwelijks wat ze gedaan hebben. Dat waren full-size SS-ers, die deden alles nog. Ze hebben toch ook nog Berlijn verdedigd? Ze hebben hoev... tweehonderduizend Russen uit de boom geschoten. Was dat zo leuk? Daar deed ook Günter Grass nog aan mee. Die meldde zich ook bij de Waffen-SS. Zo leuk waren ze niet. Dus ik heb er een streng standpunt in.

Henrik Eberle - Brieven aan Hitler

- Het is een standaardwerk. Het is ook voor studenten, alle studenten die hopen nog eens geschiedenis te studeren. Ik heb het ook gestudeerd en ik ben er toch een heel klein tikkie wijzer van geworden maar ook onwijzer, want ik zeg altijd de twee kanten. En dan beginnen ze meteen oouuujj je bent pro-Duits of pro... Nee, dat ben ik helemaal niet, maar je moet die twee kanten bekijken.

Timothy Ryback - Hitlers privébibliotheek

- Een verbijsterend boek, omdat je hier voor 't eerst, je weet toch: Hitler ging altijd laat naar bed. Meestal om vier, vijf uur. En hij stond om twaalf uur op. En wat deed Hitler eigenlijk? Slieptie eigenlijk wel? Hij sliep niet. Hij sliep niet! Hij las!
- Veel soldaten pisten en poepten eroverheen weetjewel. Die Amerikanen waren ook niet zo leuk. En die brieve., die boeken zijn dus vernield. Maar d'r zij er een heleboel over gebleven en in Amerika bewaard. D'r staat trouwens een bibliotheek die kun je ook bezichtigen. Ik overweeg met mijn laatste centen, als ik die overhoud van de kredietcrisis, nog eens naar Amerika te gaan en het te bezoeken.

Poëzie pakt de stad uit - de foto's

Van Henk Landkroon kreeg ik verschillende foto's van de slotavond van het poëtische minifestival van Rense Sinkgraven. Zie hieronder de stadsdichter zelf, Emiel Matulewicz, Tjitse Hofman en Tsead Bruinja. Op de Flickr-site van Henk staan meer foto's van deze vrijdag.

Frankfurter Buchmesse

Terug uit Frankfurt waar iedere zichzelf respecterende uitgeverij hoort te zijn. Peter en ik vertrokken afgelopen donderdag. Het regende in Groningen en het regende nog steeds in Friedrichsdorf, een plaatsje met hele bijzondere boekhandels, in de buurt van Frankfurt.


Op vrijdag met de trein naar de Buchmesse. Deze stopt zo'n beetje onder de beurs en je hoeft alleen maar een trapje op en je zit midden in het drukke gewoel. Driftig rondlopende mannen en vrouw op zoek naar hun volgende afspraak en hun volgende afspraak. De eerste keer vond ik dat nogal weerzinwekkend, maar nu was het wel prettig om op de vertrouwde plekken de vertrouwde stand met de vertrouwde koppen te zien. En altijd bij de ingang van hal 6.0 de geïmproviseerde tv-studio van het ZDF waar Das blaue Sofa wordt gemaakt, een interviewprogramma met doorgaans veel publiek. Bij de jeugboekenauteur Kevin Brooks viel het nog mee, evenals bij Jakob Hein later op de dag. Het hoogtepunt van de dag vormde echter Günter Grass, die het neo-kapitalistische systeem kon aanvallen, maar het daarna minder gemakkelijk kreeg toen hij moest vertellen wat zijn kinderen hem gevraagd hadden toen bekend werd dat hij korte tijd bij de SS gezeten had.





De enige Nederlandse auteur die op de Sofa mocht was Frank Westerman. Hij had zich grondig voorbereid door te oefenen met zijn vertaalster. Ik heb op de site van de sofa nog geen makkkelijke manier gevonden om de uitzendingen terug te vinden, maar misschien kijk ik erover heen.
Ook Gerbrand Bakker had geoefend met zijn vertaler van Perenbomen bloeien wit, Andrea Kluitmann. Met Claudia van der Werf van uitgeverij Cossee genoten we van Duitse Wurst mit Senf und Bier (nou ja, cola-light voor mij en Claudia).

Gerbrand Bakker moet maar liefst vijf dagen opdraven voor zijn Duitse uitgever Suhrkamp en daarna volgt nog een kleine voorleestoernee door Duitsland. In je eentje is dat niet altijd heel erg geweldig. Veel medelijden heb ik overigens niet, want het gesprek aan tafel kende van die tussen neus- en lippenvragen als: 'Is je boek eigenlijk gecoverd voor heel Oceanië?'
Maar we zullen denken aan Gerbrand Bakker als hij een hotelkamer zit in een grijze Duitse stad, terwijl buiten de regen naar beneden klettert en er niemand is om gezellig mee uit eten te gaan. Heel erg jaloers ben ik dus nog niet op het succes van Bakker (ben sowieso nooit jaloers op mensen die goede boeken schrijven).
Gerband Bakker zit tijdens de Buchmesse (vandaag en morgen zijn de publieksdagen) in hal 4.0 waar alle Duitse uitgevers zitten. Hopelijk heeft hij bij zijn voorleesbeurt morgen meer succes dan deze trieste dame.

Het viel me op dat niet alleen het ZDF vertegenwoordigd was op de Buchmesse, ook Arte en het ARD waren er (vergelijk dat eens met onze publieke en commerciële zenders). Het ARD zat op het middenterrein in een soort glazen kubus terwijl buiten het publiek op een tribune plaats kon nemen. De bekendste man was Ingo Schulze (die overigens ook op de blauwe sofa mocht plaatsnemen en ook bij Arte werd geïnterviewd).

Natuurlijk worden er ook tientallen schrijvers geïnterviewd en gefotografeerd die je totaal niet kent. En dan maak je dus maar een foto van iemand die gefotografeerd of gefilmd wordt.


De Buchmesse is een grote familie. En dat betekent dat je als uitgever in het zonnetje gezet wordt als je 25 jaar op de beurs aanwezig bent, zoals op deze foto de overdonderde uitgever van De Kern overkomt.

Kwam aan het einde van de middag bij uitgeverij Nieuw Amsterdam Lolies van Grunsven tegen die doodop was na al die beursdagen en uitkeek naar de reis terug. Ze plakte een heel schriftje vol met roze memostrookjes voor afspraken waar ze weer snel werk van moest maken. Zoveel roze strookjes dat je de indruk kreeg dat de werkelijke hoeveelheid werk komende maandag pas begint. In de stand van Nieuw Amsterdam ook de roman van Derwent Christmas!

Ook in de stand van de Arbeiderspers was men vrijdagmiddagmoe. In tegenstelling tot andere jaren was er deze keer niet een echt grote hype waar iedereen achteraan liep, volgens Lex Jansen. Ik heb daar nog gezellig twee wijntjes gedronken en eindelijk even gesproken met mijn nieuwe uitgever Elik Lettinga.

En toen was het tijd om terug te gaan naar Friedrichsdorf waar ik in Restaurant Paprika een heel pittige, maar erg lekkere Hongaarse goulashsoep at en vervolgens een Riesenschnitzel.